Το Δεκέμβρη του 1891, κάπου τέτοιες μέρες δηλαδή, το άθλημα της καλαθοσφαίρισης επινοείται σε ένα κλειστό γυμναστήριο της Μασαχουσέτης. To παρόν άρθρο είναι ένα εισαγωγικό κείμενο μιας μικρής και, όσο γίνεται, συνοπτικής αναδρομής στα διάφορα στάδια (επαγγελματικά ή μη) από τα οποία πέρασε το άθλημα του basket στις ΗΠΑ, πριν γίνει το γνωστό στις μέρες μας ΝΒΑ. Θα ακολουθήσουν, σε συνέχειες, άλλα δύο αφιερώματα σε ομάδες του ΝΒΑ, που είτε διαλύθηκαν οριστικά, είτε πέρασαν από διάφορα στάδια μέχρι να καταλήξουν στη σημερινή τους πόλη και ονομασία.
Είναι αρκετά ειρωνικό ότι ένα παγκόσμιο άθλημα, που οι Αμερικάνοι καμαρώνουν πως είναι δικό τους, εφευρέθηκε από ένα Καναδό! Ο Dr. James Naismith ήταν ένας γεννημένος στον Καναδά, καθηγητής φυσικής αγωγής στην Χριστιανική Αδελφότητα Νέων (ΧΑΝ), στο Springfield της Μασαχουσέτης. Το κρύο, η βροχή και ο αέρας ήταν πάντα έντονος στην περιοχή και οι νέοι συχνά έμενα στο κλειστό γυμναστήριο προκειμένου να αθληθούν. Ο Dr. Luther Gulick, διευθυντής του προγράμματος, είναι που ζητά από τον Naismith να σκεφτεί ένα άθλημα, που θα παιζόταν σε κλειστό και προφυλαγμένο χώρο, αλλά, ταυτόχρονα, να μην είναι πολύ βίαιο. Ο Naismith κάθισε και ανέλυσε τις παραμέτρους των υπόλοιπων αθλημάτων για να βρει τις καταλληλότερες συνθήκες και παραμέτρους. Τα συμπεράσματά του ήταν ότι η μπάλα του ποδοσφαίρου (του ευρωπαϊκού, του κανονικού, όχι του άλλου που είναι σαν πεπόνι) είναι η πιο ασφαλής, και προκειμένου να μην υπάρχει μεγάλη σωματική επαφή, ο στόχος θα έπρεπε να είναι αφύλακτος, επομένως ψηλά, πάνω από όλα τα κεφάλια. Τέλος κατέληξε πως η μπάλα πρέπει να προωθείται μέσω της πάσας. Έτσι, πήρε δυο καλάθια για ροδάκινα, τα κάρφωσε στις δυο άκρες του γυμναστηρίου, χώρισε τα παιδιά σε δυο ομάδες των εννέα ατόμων και το μπάσκετ ήταν γεγονός! Ήταν, όπως προαναφέρθηκε, Δεκέμβρης του 1891. Ένα χρόνο αργότερα, τα καλάθια φρούτων αλλάχθηκαν με άλλα που είχαν σιδερένια στεφάνια. Έπρεπε όμως, να περάσει περίπου μια δεκαετία για να χρησιμοποιηθούν καλάθια με ανοιχτό πάτο, καθώς μέχρι τότε υπήρχε μια σκάλα δίπλα στις μπασκέτες και όποτε κάποιος πετύχαινε ένα καλάθι έπρεπε να ανέβουν στη σκάλα για να βγάλουν την μπάλα από μέσα.
Το άθλημα άρχισε να αποκτά οπαδούς με πολύ γρήγορους ρυθμούς και διαδόθηκε στις ΗΠΑ μέσω των ΧΑΝ. Άλλωστε, συνεργάτες του Naismith φέρανε το μπάσκετ και στην Ελλάδα την περίοδο 1919-1921, στη ΧΑΝ Θεσσαλονίκης. Ο πρώτος κολεγιακός αγώνας έγινε στις 18 Ιανουαρίου 1896, όταν το πανεπιστήμιο της Iowa, προσκάλεσε το αντίστοιχο του Σικάγο για ένα παιχνίδι. Τελικό αποτέλεσμα; Chicago 15 – Iowa 12. O Naismith μετά από ένα πέρασμα από το Colorado προσλαμβάνεται στο πανεπιστήμιο του Kansas, όπου οργανώνει, μεταξύ άλλων, το πρώτο κολεγιακό πρόγραμμα μπάσκετ στην Αμερική. Το 1904, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του St. Louis το μπάσκετ παρουσιάζεται σαν επίδειξη. Πρώτη φορά που συμμετείχε σε Ολυμπιακούς Αγώνες σαν επίσημο άθλημα στο Βερολίνο το 1936. Η ομοσπονδία προπονητών της Αμερικής μάζεψε χρήματα κι έστειλε τον Naismith στη Γερμανία για να παρακολουθήσει τους αγώνες και να δώσει τα μετάλλια στους νικητές (ΗΠΑ, Καναδάς και Μεξικό πήραν τα τρία πρώτα μετάλλια σε Ολυμπιακούς). Τότε, βλέποντας αθλητές όλου του κόσμου να αγωνίζονται, ήταν και η πρώτη φορά που ένιωσε σπουδαία για την επινόησή του, καθώς μέχρι τότε δεν αντιμετώπιζε το μπάσκετ διαφορετικά από την γυμναστική ή την πυγμαχία, αθλήματα τα οποία αγαπούσε. Ο ίδιος (που είχε απορρίψει την πρόταση των μαθητών του για την ονομασία ”Naismith Ball” έπαιξε μόνο δυο επίσημα παιχνίδια μπάσκετ. Ο Naismith πέθανε το 1939 στο Kansas. Στο Springfield, στο σημείο μηδέν για το μπάσκετ, υπάρχει το απόλυτο μουσείο του αθλήματος, και ταυτόχρονα η ύψιστη τιμή για αθλητές και προπονητές, το Naismith Memorial Basketball Hall of Fame.
Μέχρι και τη δεκαετία του ’20, το άθλημα έψαχνε τα πατήματά του. Μπάσκετ παιζόταν σχεδόν αποκλειστικά στις ανατολικές πολιτείες κι αυτό που ήταν το κυρίαρχο χαρακτηριστικό ήταν ο διαχωρισμός των ομάδων σε ομάδες λευκών και έγχρωμων. Τα επίσημα πρωταθλήματα της Αμερικής (τα οποία άρχιζαν και τελείωναν την λειτουργία τους με την ίδια ευκολία), δέχονταν τη συμμετοχή μόνο των ομάδων των λευκών παιχτών, ενώ οι ομάδες των έγχρωμων παιχτών προσπαθούσαν να βρουν χορηγούς για να παίξουν σε κάποια εγκατάσταση καζίνου, συνήθέστερα με κάποια από τις καλές λευκές.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι καλές και διάσημες ομάδες να κάνουν ως και 150.000 μίλια κάθε χρόνο, παίζοντας 150-200 παιχνίδια. Η πιο γνωστή ομάδα λευκών παικτών της εποχής ήταν οι Original Celtics ή New York Celtics. Οι γνωστότερες ομάδες έγχρωμων παιχτών (που έμειναν στην ιστορία σαν The Black Fives), ήταν οι Commonwealth Big Five, οι Harlem Globetrotters και οι New York Renaissance (ή Rens). Οι Globetrotters, δημιουργήθηκαν το 1926, πέρασαν δυο χρόνια με έδρα το Σικάγο και τη Νέα Υόρκη και από το 1929 έως σήμερα έχουν έδρα τους το Harlem, δίνοντας συνεχώς αγώνες επίδειξης με αντιπάλους, κατά κύριο λόγο, τους Washington Generals. Από την ομάδα έχουν περάσει και παίκτες που αργότερα έπαιξαν στο ΝΒΑ, με κορυφαίο όλων, φυσικά, τον Wilt Chamberlain.
Χρονικά η πρώτη επαγγελματική ομάδα μπάσκετ έγχρωμων αθλητών ήταν οι Commonwealth Big Five. Οι παίκτες είχαν εγγυημένα συμβόλαια για όλη τη διάρκεια της χρονιάς, γεγονός πρωτοφανές για την εποχή. Ωστόσο, η ομάδα που μνημονεύεται σαν η πρώτη Black Five ήταν οι New York Rens. O λόγος είναι ότι είχαν μαύρους παίκτες, μαύρο προπονητή, αλλά και μαύρο ιδιοκτήτη, σε αντίθεση με τους Commonwealth, των οποίων ο ιδιοκτήτης ήταν λευκός και για το λόγο αυτό χάσανε τα εύσημα.
Το 1924 έγινε η πολυαναμενόμενη αναμέτρηση ανάμεσα στις δυο καλύτερες ομάδες της εποχής, τους λευκούς Original Celtics και τους μαύρους New York Rens. Προσθέστε το φυλετικό στοιχείο σε ένα παιχνίδι που όλοι ήθελαν να δούνε, έτσι κι αλλιώς για αγωνιστικούς λόγους, και τα 15.000 κόσμου που μαζεύτηκαν φαντάζει λογικός αριθμός. Το πλήθος δημιούργησε επεισόδια και συμπλοκές έξω από το γήπεδο, κάτι που δεν έγινε όμως και μεταξύ των ομάδων, που είχαν άλλωστε μεγάλο σεβασμό η μια για την άλλη, ενώ και πολλοί παίκτες των δυο ομάδων ήταν αληθινοί και καλοί φίλοι. Εκείνη τη χρονιά, από τις 14 αναμετρήσεις, οι Celtics κέρδισαν 6 φορές και οι Rens 8.
American Basketball League (ABL)
H ABL ήταν πρώτη προσπάθεια για τη δημιουργία ενός επαγγελματικού πρωταθλήματος μπάσκετ. Δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 1925 και για 6 χρόνια η λειτουργία της ήταν συνεχής. Την περίοδο 1931-1933 δεν υπήρχε πρωτάθλημα, καθώς οι ΗΠΑ περνούσαν την περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης. Το 1933 ξεκίνησε και πάλι και συνεχίστηκε μέχρι το 1953, όταν και σταμάτησε για άλλη μια φορά, μέχρι να διαλυθεί οριστικά το 1955. Στην πρώτη περίοδο της λίγκας η κυριαρχία των Original Celtics ήταν τέτοια, που η ομοσπονδία ανάγκασε την ομάδα να διαλυθεί και οι παίκτες απορροφήθηκαν από τις άλλες ομάδες.
Η κίνηση αυτή στόχο είχε την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, αλλά έφερε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, καθώς το ενδιαφέρον μειώθηκε και, σε συνδυασμό με το κραχ στην Αμερική, το πρωτάθλημα έφτασε σε οριακό σημείο, μέχρι που αναγκάστηκε να σταματήσει για δυο χρόνια. Οι ομάδες που συμμετείχαν στην ABL απαρτίζονταν αποκλειστικά από λευκούς παίκτες κι έτσι οι μεγάλες ομάδες των μαύρων της εποχής δεν μπόρεσαν ποτέ να συμμετάσχουν. Τα τελευταία χρόνια της λίγκας, και ενώ το ΝΒΑ είχε ήδη δημιουργηθεί, τα δυο πρωταθλήματα συνυπήρχαν, αλλά η αλήθεια είναι όμως πως από τα μέσα της δεκαετίας του ’40, οι καλές ομάδες της ABL είχαν μεταπηδήσει στις άλλες λίγκες.
World Professional Basketball Tournament
Πρόκειται για ένα τουρνουά που κράτησε μια δεκαετία (1939-1948) και τη διοργάνωσή του οποίου είχε εμπνευστεί και αναλάβει η εφημερίδα Chicago Herald. Η συμμετοχή των ομάδων ήταν κατόπιν πρόσκλησης, και οι περισσότερες ομάδες προέρχονταν από το NBL. Το τουρνουά αυτό αποτέλεσε την πρώτη, μεγάλης εμβέλειας, διοργάνωση, στην οποία συμμετείχαν ομάδες έγχρωμων και λευκών παικτών ταυτόχρονα. Το τουρνουά συνήθως το κέρδιζε ομάδα από το NBL, και συγκεκριμένα επτά από τις δέκα χρονιές νικήτριες αναδείχθηκαν ομάδες από τη συγκεκριμένη λίγκα . Εξαίρεση αποτέλεσαν οι δυο πρώτες χρονιές, όταν οι New York Rens και οι Harlem Globetrotters κέρδισαν το τρόπαιο του ’39 και του ’40 αντίστοιχα, αλλά και το 1943, όταν πρωταθλητές αναδείχτηκαν οι Washington Bears, των οποίων οι παίκτες, κατά πλειοψηφία, προέρχονταν από τους Rens. Τις περισσότερες κατακτήσεις έχουν πάντως οι Fort Wayne Zollner Pistons (συνέχεια των οποίων είναι οι σημερινοί Detroit Pistons) με 3. Το πρωτάθλημα σταμάτησε μια για πάντα το 1949 όταν το ΝΒΑ είχε ήδη στηθεί.
National Basketball League (NBL)
To NBL ήταν μια από τις δύο λίγκες που ενώθηκαν για να δημιουργηθεί το ΝΒΑ. Πρωτοεμφανίστηκε το 1937 και ήταν αυτόνομο για 12 χρόνια. Η ιστορία του NBL χωρίζεται ενδεικτικά σε τρεις περιόδους. Την πρώιμη, με την κυριαρχία των Oshkosh All-Stars, που κέρδισαν δυο πρωταθλήματα σε πέντε συνεχόμενες εμφανίσεις σε τελικούς. Την δεύτερη περίοδο, με τους Fort Wayne Zollner Pistons, που εκτός των δύο πρωταθλημάτων που κατέκτησαν, βοήθησαν στην οικονομική άνοδο της λίγκας, λόγω της ανάπτυξης που γνώρισε εκείνη την περίοδο η αυτοκινητοβιομηχανία. Και τέλος, η τρίτη περίοδος του πρωταθλήματος, που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση του πρώτου star του Αμερικάνικου μπάσκετ, του George Mikan. Ο Mikan αγωνίστηκε μια χρονιά στο πρωτάθλημα, κατακτώντας το μάλιστα με τους Chicago American Gears, και στη συνέχεια πέρασε ολόκληρη την καριέρα του στους Minneapolis Lakers.
Καλύτεροι παίκτες στην ιστορία της λίγκας οι Mikan (που έχει το μεγαλύτερο μ.ο. σκοραρίσματος με 19,9 ppg) και ο πρώτος scorer στην ιστορία της, ο guard των Pistons, Bobby McDermott.
Basketball Association of America (BAA)
To BAA ιδρύθηκε το 1946 και ήταν η τρίτη επαγγελματική ομοσπονδία μπάσκετ, μετά το NBL και το ABL, που είχαν αρχίσει να δείχνουν ξεπερασμένα. Οι εμπνευστές του προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν την ακόλουθη κατάσταση: οι δυο άλλες λίγκες είχαν ομάδες που έπαιζαν σε μικρές αγορές και μικρά γήπεδα της χώρας. Πίστευαν ότι τα τεράστια γήπεδα Hockey των μεγάλων πόλεων, που τις περισσότερες μέρες μένανε κλειστά, μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για αγώνες μπάσκετ. Για να το κάνουν και πράξη, στις 6 Ιουνίου 1946 το ΒΑΑ ιδρύεται στη Νέα Υόρκη, με πρώτο πρόεδρο της λίγκας, τον ήδη πρόεδρο και της ομοσπονδίας Hockey, Maurice Podoloff. Το ΒΑΑ, αν και τρίτο χρονικά, ήταν αυτό που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά γήπεδα όπως το Madison Square Garden και το Boston Garden. Για τρία χρόνια, ΒΑΑ και NBL ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για την πρωτοκαθεδρία της καλύτερης μπασκετικής λίγκας, με το ΒΑΑ να είναι αυτό με τις ομάδες των μεγάλων πόλεων και τους περισσότερους stars. Στις 3 Αυγούστου 1949, ΒΑΑ και ΝΒL συμφώνησαν σε συγχώνευση και το ΝΒΑ ήταν πια γεγονός. Η λίγκα θεωρήθηκε συνέχεια του ΒΑΑ κι έτσι η τέταρτη χρονιά του ΒΑΑ είναι η πρώτη για το ΝΒΑ, με τους πρωταθλητές και τα στατιστικά να προσμετρούν κανονικά. Οι παίκτες που ξεχώρισαν στα 3 χρόνια του ΒΑΑ ήταν το δίδυμο ψηλών των Minneapolis Lakers, George Mikan και Jim Pollard, καθώς και ο πρώτος μεγάλος σκόρερ του ΝΒΑ, ο forward των Warriors, Joe Fulks.
Την 1η Νοεμβρίου 1946 στο Maple Leaf Gardens του Τορόντο, οι Huskies αντιμετωπίζουν τους New York Knickerbockers στον πρώτο αγώνα στην ιστορία του ΝΒΑ. Τα εισιτήρια κόστιζαν από 75 cents μέχρι 2,5 δολάρια και όποιος θεατής ήταν ψηλότερος από 2,03 μέτρα, που ήταν το ύψος του center των Huskies, George Nostrand, έμπαινε δωρεάν.
Οι πρώτες 11 ομάδες που συμμετείχαν στην πρώτη χρονιά του ΒΑΑ (ΝΒΑ) ήταν οι Boston Celtics, N.Y. Knicks, Philadelphia Warriors, Toronto Huskies, Pittsburgh Ironmen, Detroit Falcons, Cleveland Rebels, Providence Steamrollers, St. Louis Bombers, Chicago Stags και οι Washington Capitols. Οι Knicks και οι Celtics είναι οι μοναδικές ομάδες που υπάρχουν από την πρώτη μέρα του ΝΒΑ έως σήμερα με την ίδια μορφή, ενώ η τρίτη είναι οι Philadelphia Warriors, που μετακόμισαν στην Καλιφόρνια τo 1962, και είναι οι σημερινοί Golden State Warriors.
Ακριβώς πριν και μετά το ΝΒΑ υπήρξαν δυο πρωταθλήματα με τις ονομασίες Professional Basketball League of America και National Basketball Professional League. H πρώτη στήθηκε το 1947 σαν αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης και ζήτησης που είχε το άθλημα μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Καθώς όμως δεν υπήρχε χώρος για 4η επαγγελματική λίγκα, δεν κατάφερε να ανταγωνισθεί καν. Η δεύτερη λίγκα από τις προαναφερόμενες έλαβε χώρα τη χρονιά 1950-1951 και ουσιαστικά συμμετείχαν ομάδες από το ABL, οι οποίες μετά την συγχώνευση δεν μπόρεσαν να σταθούν στο ΝΒΑ. Η μία και μοναδική σεζόν της έλαβε χώρα χωρίς καν να γίνουν τα playoffs της.
American Basketball Association (ABA)
To ABA ξεκίνησε για πρώτη χρονιά το 1967 σαν ανταγωνιστής του ΝΒΑ. Συνέχισε για 9 συνεχόμενα χρόνια και τελικά το 1976 ενώθηκε με το ΝΒΑ. Έκτοτε δεν έχει ξαναϋπάρξει κάποια άλλη αξιόλογη προσπάθεια δημιουργίας ανταγωνιστικής προς το ΝΒΑ λίγκας. Το ΑΒΑ αποδείχθηκε για τους επενδυτές αυτού μια ευκαιρία μεγάλου κέρδους, καθώς μπορούσαν να αποκτήσουν μια ομάδα μπάσκετ με το μισό κόστος από ότι θα χρειαζόταν για μια ομάδα ΝΒΑ, και μετά την ένωση των λιγκών, οι αξίες των ομάδων τους υπερδιπλασιάστηκαν. Πέρα από το οικονομικό σκέλος, στο καθαρά αγωνιστικό, ο γρήγορος και εντυπωσιακός τρόπος παιχνιδιού τράβηξε το ενδιαφέρον του κόσμου. Στη λίγκα αυτή χρησιμοποιήθηκε το τρίποντο πριν από το ΝΒΑ, είχε διαφορετικό χρόνο επίθεσης, ενώ την τελευταία χρονιά της, εισήγαγε τον πολυαγαπημένο πλέον διαγωνισμό καρφωμάτων στο Αll Star Game. Η έλλειψη όμως τηλεοπτικών συμβολαίων καταδίκασε την πορεία της λίγκας, με αποτέλεσμα να μην αργήσει να έρθει η ένωση. Από τις ομάδες του ΑΒΑ, τέσσερις μπήκαν στο ΝΒΑ και οι υπόλοιπες διαλύθηκαν. Αυτές ήταν οι: Nets, Pacers, Nuggets και Spurs. Οι Indiana Pacers είναι και η ομάδα με τους περισσότερους τίτλους στο ABA, με τρεις. Μεταξύ των λοιπών ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ΑΒΑ ήταν και η ξεχωριστή μπάλα με την οποία διεξάγονταν οι αγώνες. Επιπλέον έχει να περηφανεύεται και για τους παίκτες που αγωνιζόντουσαν εκεί. Οι Connie Hawkins, Dan Issel και Mel Daniels κατέκτησαν πρωταθλήματα και πέρασαν τα καλύτερα χρόνια της καριέρας τους στο ΑΒΑ, ενώ ο Artis Gilmore αγωνίστηκε στο ΑΒΑ κατακτώντας το πρωτάθλημα και στη συνέχεια αγωνίστηκε στο ΝΒΑ για αρκετά χρόνια χωρίς όμως κάποιο τίτλο. Μάλιστα, ένας από τους μεγαλύτερους σκόρερς όλων των εποχών, ο George Gervin, ξεκίνησε την καριέρα του στο ΑΒΑ. Αλλά και δύο από τους καλύτερους παίκτες όλων των εποχών, ο Rick Barry και ο Julius Erving, πέρασαν από το ΑΒΑ, κέρδισαν ένα και δυο πρωταθλήματα αντίστοιχα, και στη ακολούθως συνέχισαν στο ΝΒΑ, κερδίζοντας κι εκεί από ένα δαχτυλίδι. Ο Barry το 1975 με τους Warriors και ο Dr. J το ’83 με τους 76ers.
Εδώ τελειώνει το πρώτο μέρος του αφιερώματος του Ball Hog σε παρελθούσες λίγκες και ομάδες του αμερικάνικου επαγγελματικού basket. Όπως είναι φυσικό, κανένα άρθρο δεν μπορεί να περιγράψει με λεπτομέρειες και στο σύνολό τους όλα τα πρωταθλήματα, τις ομάδες και τους παίκτες μιας τόσο μακρινής εποχής. Παρουσιάστηκαν οι πιο σημαντικές ομάδες και τα πρωταθλήματα εκείνα που αποτέλεσαν τον πρόδρομο όσων γίνονται στις μέρες μας. Στο επόμενο Retro Ηοg, θα καταπιαστούμε (μεταξύ άλλων), με το ποιοι ήταν οι Sheyboygan Red Skins και οι Pittsburgh Ironmen.
Latest posts by Kosmas Kapsalis (see all)
- 2019-20 Previews: Phoenix Suns - October 20, 2019
- 2019-20 Previews: Philadelphia 76ers - October 20, 2019
- 2019-20 Previews: New York Knicks - October 18, 2019
- 2019-20 Previews: New Orleans Pelicans - October 18, 2019
- Τα Βραβεία της Χρονιάς όπως εσείς τα Ψηφίσατε - June 24, 2019
Λαθος κανετε. Διαβαστε λιγο Λιακοπουλο να φωτιστειτε. Η σφαιρα εις την καλαθον επινοηθηκε στην αρχαια Αθηνα, και γινοταν στην παλαιστρα (palace} με το πρωτο πρωταθλημα να γινεται μεταξυ Αθηναιων, Βοιωτων και Μεγαρεων.
συγχαρητήρια για τη δουλειά που παρουσιάζετε.
Ευχαριστούμε για τα καλά σου λόγια! Το ενδιαφέρον σας, χαρά μας!