Στα πλαίσια ενός αφιερώματος για το σύγχρονο NBA, τα χρήματα που σε αυτό διακινούνται, αλλά και τις παράλληλες κοινωνικές προεκτάσεις του κορυφαίου μπασκετικού πρωταθλήματος του κόσμου, το περιοδικό HUMBA! ζήτησε τη γνώμη αναφορικά με αυτά τα ζητήματα από τον Leon T. του basketballguru.gr, του blogger του Ball Don’t Lie, καθώς και του δικού μας Νίκου Ραδικόπουλου.
To κείμενο που ακολουθεί είναι οι απαντήσεις του τελευταίου, όπως αυτές δημοσιεύθηκαν στην ηλεκτρονική σελίδα του περιοδικού HUMBA!, humbazine.gr, μαζί με των έτερων δύο συντακτών [εδώ το απευθείας link].
Με χαρά και τιμή έλαβα το e-mail του Humba! που μου ζητούσε, λόγω και της –μη περιοδικής- στήλης Moneyball που διατηρώ στο TheBallHog.Net να απαντήσω μία σειρά από ερωτήματα που αφορούν στη βάση τους, αλλά όχι μόνο, τα οικονομικά μεγέθη του ΝΒΑ, ερωτήματα που συναντώνται πολύ τακτικά στις συζητήσεις αναφορικά με το ΝΒΑ και τις ενστάσεις που υπάρχουν γύρω από το κορυφαίο μπασκετικό πρωτάθλημα του κόσμου.
Οι ερωτήσεις ήταν οι ακόλουθες:
- Ποια η αιτία της κυκλοφορίας τόσου χρήματος;
- Με βάση τις επιλογές, δικαιολογείται τόσο χρήμα;
- Το χρήμα τυφλώνει και δεν διακρίνονται οι αδικίες κι οι δολοφονίες του Αμερικάνικου Συστήματος;
- Ποιος ο λόγος, λοιπόν, να ασχολείται κανείς, είτε εντός, είτε εκτός (μόνο) με όλο αυτό το χορό λεφτών, μάρκετινγκ, κενοδοξιών, λεζάντων, και φυσικά, και ατομικού ταλέντου με φυσικά προσόντα;
- Τέλος, όταν ομάδες του ΝΒΑ απαγορεύουν σε παίχτες να εκπληρώσουν το χρέος τους προς τις εθνικές ομοσπονδίες που ανήκουν, να προσφέρουν προς το φίλαθλο κοινό των χωρών που μεγάλωσαν, τότε μήπως κάτι πάει στραβά; (Τυχεροί είμαστε μέχρι στιγμής…)
Απαντώντας σε αυτές με τη σειρά που τέθηκαν, θα γίνει μία προσπάθεια να δοθούν όσο το δυνατόν πιο εμπεριστατωμένες και τεκμηριωμένες απαντήσεις, ιδίως στις ερωτήσεις που αναφέρονται σε οικονομικά μεγέθη.
Ας δούμε, όμως, την κάθε ερώτηση ξεχωριστά:
1. Ποια η αιτία της κυκλοφορίας τόσου χρήματος;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν μπορεί να είναι διαφορετική από εκείνη που θα δινόταν σε οποιαδήποτε αντίστοιχη ερώτηση για ροή χρήματος σε κάθε αγορά προϊόντων ή υπηρεσιών, μέσα στα πλαίσια της επικρατούσας “ελεύθερης αγοράς”. Τα υπέρογκα ποσά που διακινούνται στον αμερικάνικο επαγγελματικό αθλητισμό αιτιολογούνται απόλυτα μέσα από την απλούστερη και βασικότερη θέση του φιλελευθέρου “laisser faire, laisser passer”, κοινώς καθορίζονται απόλυτα από τις αρχές της “προσφοράς και της ζήτησης”, του ενδιαφέροντος του φίλαθλου κοινού για το ίδιο το άθλημα-προϊόν. Βέβαια, προφανώς και ισχύει και η έτερη βασική αρχή, εκείνη που ορίζει πως δεν υπάρχει ροή χρήματος αν δεν προβλέπεται ο πολλαπλασιασμός των χρημάτων που ρέουν.
Μιας και στο ΝΒΑ, όμως, υπάρχει μια σχετική διαφάνεια των χρημάτων που κινούνται γύρω από το πρωτάθλημα μπορούν να αναζητηθούν οι πηγές των εσόδων αυτού, και ενδεχομένως να πρέπει να συμβεί αυτό, ώστε να απαντηθεί συγκεκριμένα η παρούσα ερώτηση, ως προς το ποιες είναι οι πηγές των χρημάτων που μοιράζονται.
Το χωρίο που ακολουθεί αποτελεί μέρος του κειμένου του TheBallHog.Net, “NBA Max Contracts, New NBA TV Deal & Επιπτώσεις”.
“Νέο Τηλεοπτικό Συμβόλαιο και Λοιπές Οικονομικές Συμφωνίες
Στις 9 Ιουνίου του 2014 το ΝΒΑ ανακοίνωσε την υπογραφή νέου τηλεοπτικού συμβολαίου με τις εταιρείες ESPN και Turner για την περίοδο από τη σεζόν 2016-17 μέχρι τη σεζόν 2024-25 έναντι $2,6 δισεκατομμυρίων ετησίως, συνολικής αξίας κοντά $24 δισεκατομμυρίων για εννέα χρόνια. Το τρέχον τηλεοπτικό συμβόλαιο του ΝΒΑ είχε υπογραφεί το 2007 και απέφερε στο ΝΒΑ $ 930 εκατ. τη σεζόν, οπότε μιλάμε για μία ετήσια αύξηση της τάξης του 180% στα έσοδα της λίγκας αποκλειστικά και μόνο από μία πηγή.
Η υπογραφή αυτού του συμβολαίου άνοιξε μία σειρά από συζητήσεις στη λίγκα σε όλα τα επίπεδα. Αρχικά αποτέλεσε μία ακόμη απόδειξη του πόσο χαμένοι βγήκαν οι παίχτες από τις διαπραγματεύσεις του lock out του 2011. Εκείνη την περίοδο, οι ιδιοκτήτες, με βασικό επιχείρημα τους ζημιογόνους ισολογισμούς τους, προσπαθούσαν -και εν τέλει κατάφεραν- να περάσουν την εικόνα πως η λίγκα δεν είναι στα καλύτερα επίπεδα κερδοφορίας της και να πιέσουν το ποσοστό που λαμβάνουν οι παίχτες προς τα κάτω, όπως και επίσης κατάφεραν. Το αντεπιχείρημα πως οι ζημίες είναι λογιστικές και δεν θα πρέπει να εξετάζεται το τελικό λογιστικό αποτέλεσμα, αλλά το Cash Flow (ρευστότητα) των επιχειρήσεων και ο δείκτης EBIDTA((Earnings Before Interest, Depreciation, Tax and Amortizations – Κέρδη προ Φόρων, Τόκων και Αποσβέσεων. Παρουσιάζει τα λειτουργικά αποτελέσματα μιας επιχείρησης)), παρότι ήταν απόλυτα σωστό δεν υπερίσχυσε. Έτσι οι παίχτες αποδέχτηκαν να μειώσουν το ποσοστό που λαμβάνουν από το BRI από 57% σε 51,1%.
Και, δυστυχώς για τους παίχτες, η τηλεοπτική συμφωνία δεν ήταν η μόνη τεράστιου ύψους, καθώς ακολούθησαν μία σειρά από συμφωνίες συνεργασίας και χορηγίες για τη λίγκα, όχι ισοϋψείς, αλλά σίγουρα πέρα για πέρα προσοδοφόρες. Συγκεκριμένα, την τελευταία διετία στο ΝΒΑ έλαβε χώρα η μετά από 28 χρόνια αντικατάσταση της Coca Cola από την Pepsi σαν το επίσημο αναψυκτικό της λίγκας, ξεκίνησε η συνεργασία με την Tissot, με την συγκεκριμένη εταιρεία να αναλαμβάνει, με εξαετή συμφωνία έναντι $ 200 εκατ., τη χορηγία της χρονομέτρησης των αγώνων, ενώ νέες συμφωνίες υπέγραψαν και η Anheuser-Busch (ζυθοποιία -έχει τις ετικέτες της Budweiser και της Beck’s μεταξύ άλλων) για τέσσερα χρόνια και η Verizon (πάροχος τηλεφωνίας) για τρία. Τέλος, η Nike θα αντικαταστήσει, ως επίσημος χορηγός αθλητικού υλικού, την Adidas από τη σεζόν 2017-18, έναντι $ 1 δισεκατομμυρίου το χρόνο και για οχτώ χρόνια, σε ένα συμβόλαιο που θα αποφέρει στη λίγκα $ 400 εκατ. παραπάνω ετησίως από το τρέχον της Adidas.
Με όλες αυτές τις ενέργειες, και τη δημοτικότητα της λίγκας να ανεβαίνει διαρκώς τα τελευταία χρόνια, αποφέροντας τα αντίστοιχα έσοδα σε όλα τα επίπεδα, καταφάνηκε το πόσο κερδοφόρες είναι στην πράξη οι εταιρείες που έχουν τις ομάδες του ΝΒΑ, ενώ δεν άργησε να λάβει χώρα και η πρώτη μεταβίβαση ομάδας για ποσό ανώτερο του $ 1 δισ., στην αγορά των Clippers από τον Steve Ballmer το 2014.
Και σε όλα αυτά δεν υπολογίζονται τα έσοδα από τα τοπικά κανάλια της κάθε Πολιτείας, με τα οποία κλείνουν διαφορετικά συμβόλαια οι ομάδες. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε πως οι New York Knicks, μία από τις χειρότερες ομάδες της λίγκας εδώ και πάρα πολλά χρόνια, που έχει όμως την τύχη να κατοικοεδρεύει σε μία παγκόσμια Μητρόπολη και ενδεχομένως στη μεγαλύτερη αγορά του ΝΒΑ, υπέγραψε ετήσιο συμβόλαιο για την καλωδιακή μετάδοση των αγώνων τους έναντι $ 90 εκατ. ετησίως. Ένα συμβόλαιο που από μόνο του υπερκαλύπτει τα $ 70 εκατ. salary cap της λίγκας για τη σεζόν 2015-16, χωρίς να χρειαστεί να υπολογιστεί κανένα άλλο έσοδο! Ενώ οι Lakers διαθέτουν το μεγαλύτερο σχετικό συμβόλαιο, έχοντας υπογράψει για 20 χρόνια με την Time Warner έναντι $ 4 δισεκατομμυρίων!
Με όλες αυτές τις πολυετείς συμφωνίες, που στην ουσία εξασφαλίζουν τα έσοδα της λίγκας σε όλα τα επίπεδα για τα επόμενα χρόνια, πλέον η μέση αξία των ομάδων του ΝΒΑ έχει ανέλθει -σύμφωνα με μία έκθεση του Forbes του Ιανουαρίου 2016- στα $ 1,25 δις, καταγράφοντας αύξηση της μέσης αξίας ύψους 13% σε σχέση με την προηγούμενη σεζόν και 74% από την σεζόν 2013-14.”
Τα παραπάνω θαρρώ απαντούν στο ερώτημα αναφορικά με την ποσότητα των χρημάτων που “κυκλοφορούν” στο ΝΒΑ και το πώς τα νούμερα που το αφορούν έχουν εκτοξευτεί τα τελευταία χρόνια.
2. Με βάση τις επιλογές δικαιολογείται τόσο χρήμα;
Παρά τη φαινομενική απλή προσέγγιση μίας κατάστασης από το συγκεκριμένο ερώτημα, αυτό αποτελεί ιδιαίτερα πολύπλοκο και πρέπει να απαντηθεί σε διάφορα επίπεδα, το οποία όμως αποτελούν τα δεδομένα που καθορίζουν την παρούσα κατάσταση.
Ξεκινώντας θεωρητικά, αν προσπαθήσει κανείς να εξετάσει το θέμα μαρξιστικά, πρέπει να αναφερθεί πως δεν είναι το θέμα της παραγωγής αυτό που κυρίως απασχολεί, αλλά αυτό της διανομής του παραγόμενου προϊόντος και της υπεραξίας που πηγάζει από την παραγωγή του. Άρα αυτό που πρέπει να εξεταστεί είναι το πώς οι ροές χρημάτων μοιράζονται, όχι τόσο μεταξύ των παικτών, αλλά μεταξύ των δύο στρατοπέδων, αυτό της Ένωσης των Ιδιοκτητών και της Ένωσης των Παικτών.
Το πρώτο, και βασικότερο ζήτημα, που πρέπει να εξεταστεί είναι τα ποια είναι τα χρήματα που μοιράζονται και το πώς.
Αντιγράφοντας από έτερο κείμενο της στήλης Moneyball, “Εισαγωγή στις Βασικές Έννοιες του Salary Cap”:
“Basketball Related Income – BRI
Στο ό,τι αφορά το salary cap των ομάδων, η εν ισχύ CBA αρχικά το καθορίζει στο 50% των συνολικών εσόδων των ομάδων από τα σχετιζόμενα με την μπασκετική δραστηριότητά τους έσοδα (Basketball Related Income – BRI – , εφ’ εξής έτσι και στο κείμενο). Στα Έσοδα από τη δραστηριότητα γύρω από το άθλημα συμπεριλαμβάνεται κάθε έσοδο προερχόμενο από τους οργανισμούς NBA, NBA Properties1)Είναι η εταιρεία στην οποία ανήκουν τα δικαιώματα των ονομασιών των ομάδων, των σημάτων, των φωτογραφιών και videos, των εμφανίσεων αγώνων και προθέρμανσης, των προγραμμάτων των αγώνων και η οποία τα διαχειρίζεται τόσο για τη λίγκα, όσο και για τις ομάδες., και NBA Media Ventures, καθώς και κάθε θυγατρικής αυτών. Επίσης περιλαμβάνει κάθε έσοδο από δραστηριότητα εταιρειών στις οποίες η λίγκα του ΝΒΑ, θυγατρική της λίγκας ή ομάδα του ΝΒΑ, έχει ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 50%. Τέλος, στo ΒRI περιλαμβάνονται και τα κάτωθι:
- Τα έσοδα από τα εισιτήρια της κανονικής περιόδου, μείον τους εξ αυτών προερχόμενων φόρους και τα χρηματοοικονομικά έξοδα που αφορούν τις εγκαταστάσεις διεξαγωγής των αγώνων (σ.σ. δεν είναι ακριβώς και αποκλειστικά “γήπεδα”, εξ ου κι η επιλογή αυτού του όρου).
- Έσοδα αναμετάδοσης αγώνων.
- Τα καθαρά έσοδα από φιλικούς αγώνες ή αγώνες επίδειξης.
- Έσοδα εισιτηρίων αγώνων playoffs.
- H αξία των δωρεάν διατεθέντων εισιτηρίων (προσκλήσεις, ελληνιστί).
- Έσοδα από merchandise και λοιπά δικαιώματα διαχείρισης της εικόνας των αθλητών.
- Τα έσοδα των χώρων στάθμευσης των αρένων.
- Τα καθαρά έσοδα από χορηγίες.
- Τα καθαρά έσοδα από διοργανώσεις προώθησης των ομάδων.
- Τα έσοδα από τις λοιπές δραστηριότητες των αρένων.
- Τα καθαρά έσοδα των summer camps.
- Τα καθαρά έσοδα από διοργανώσεις εκτός ΝΒΑ που συμμετέχουν οι παίχτες.
- Τα καθαρά έσοδα από τις μασκότς και τις εμφανίσεις των cheerleaders (team dancers ο επίσημος όρος).
- Τα καθαρά έσοδα από τις πωλήσεις ποτών και τροφίμων κατά τη διάρκεια των αγώνων.
- 40% των εσόδων από τις διαφημίσεις στις εγκαταστάσεις διεξαγωγής των αγώνων.
- Το 40% των καθαρών εσόδων από τις σουίτες των εγκαταστάσεων διεξαγωγής των αγώνων.
- 50% των καθαρών εσόδων από την ονοματοδοσία/χορηγία των εγκαταστάσεων διεξαγωγής των αγώνων.
- 50% των καθαρών εσόδων από την ονοματοδοσία/χορηγία των προπονητικών κέντρων των ομάδων.
- Τα καθαρά έσοδα από τις λοιπές προνομιακές θέσεις παρακολούθησης αγώνων.
- Τα καθαρά έσοδα του ΝΒΑ από πού αφορούν διεθνή τηλεοπτικά δικαιώματα, χορηγίες, έσοδα από το NBA Entertainment, το All-Star Game, και λοιπά NBA special events.
Να αναφερθεί, τέλος, ότι ρητά από την CBA αναφέρεται πως στα BRI δεν περιλαμβάνονται τα καθαρά έσοδα από τα χορηγούμενα ομολογιακά δάνεια στις νεοεισελθείσες στη λίγκα ομάδες, τα έσοδα από πρόστιμα αθλητών, παραγόντων και ομάδων, τα έσοδα μερισμάτων, τα έσοδα τόκων καθώς και τα έσοδα από πώληση παγίων.”
Όπως από τα παραπάνω καθίσταται σαφές, μόλις μέρος του συνολικού παραγόμενου/διακινούμενου χρήματος του “Πλανήτη ΝΒΑ” συνυπολογίζεται στο pool που θα μοιραστεί μεταξύ ιδιοκτητών και παιχτών, με το υπόλοιπο των ποσοστών που δεν συνυπολογίζονται να πηγαίνουν απευθείας στη λίγκα και στους ιδιοκτήτες.
Αλλά ακόμα κι έτσι, από το ποσό που εν τέλει συνυπολογίζεται ως BRI και μοιράζεται μεταξύ των δύο πλευρών, μόλις το 51,1% πηγαίνει στην πλευρά των παικτών, με το υπόλοιπο 48,9% να παραμένει στην πλευρά των ιδιοκτητών. Επιπλέον, δεδομένου του ότι το NBA αποτελεί μία λίγκα 450 παικτών – συμβολαίων (30 ομάδες, με δυνατότητα να έχει μέχρι 15 συμβόλαια η καθεμία), έχουμε μία μοιρασιά σχεδόν στη μέση μεταξύ των 450 παικτών – κύριων παραγωγών του προϊόντος – θεάματος – και των 30 ιδιοκτητών, είτε αυτά είναι άτομα, είτε εταιρείες. Και θα πρέπει σε αυτόν τον συλλογισμό να συνυπολογίσουμε και τι απαιτείται από αυτούς τους 450 παίκτες/αθλητές/εργαζόμενους: 82 παιχνίδια σε πέντε μήνες, συνεχείς προπονήσεις και διαρκή ταξίδια, απόδοση στο υψηλότερο επίπεδο διαρκώς.
“Σιγά, ποιος δεν θα προτιμούσε να παίρνει τόσα εκατομμύρια για να κάνει αυτή την “δουλειά”;”. Προφανώς, όλοι μας. Είναι, όμως, μια δουλειά εύκολη; Όχι, δεν είναι. Είναι μια δουλειά που μπορεί να κάνει ο καθένας μας; Όχι, δεν είναι.
Κυρίως, και πάλι με μαρξιστική αναφορά, μία δουλειά πρέπει να πληρώνεται βάσει του πόσο αρέσει σε κάποιον να την κάνει ή βάσει του πόσο αποδοτικός είναι ο εργαζόμενος σε αυτήν; Βάσει της υπεραξίας που αυτός παράγει; Και αυτό το τελευταίο ερώτημα είναι το κρίσιμο. Θυμάμαι σε ένα βιβλίο του πρώτου πτυχίου έγραφε χαρακτηριστικά πως ο Michael Jordan είναι ο χειρότερα εκμεταλλευμένος εργαζόμενος (έμφαση στο εργαζόμενος, κοινώς: “όχι σκλάβος”) στην Ιστορία, μιας και για κάθε $ 1 εκατ. που εκείνος κέρδιζε, τα “αφεντικά” του, είτε οι ιδιοκτήτες των Bulls, είτε οι υπόλοιποι χορηγοί του, κέρδιζαν $ 100 εκατ.
Αντιστρέφοντας την πυραμίδα, για να γίνουν πιο κατανοητά τα όσα λέμε με αριθμούς, το salary cap που ορίστηκε για τη σεζόν 2016-17 στα $ 94 εκατ. σημαίνει πως το άθροισμα των $ 94 εκατ. των 30 ομάδων της λίγκας αποτελεί μόλις το 51,1% του BRI, που είναι ένα μόνο ποσοστό των διακινούμενων χρημάτων του κόσμου του ΝΒΑ.
Συγκεκριμένα, οι παίχτες θα μοιραστούν τη σεζόν 2016-17 $ 2.820 εκατ. (30 ομάδες επί $ 94 εκατ.) που είναι το 51,1% του συνολικού BRI, (προβλεπόμενου) ύψους $ 5.520 εκατ. ($ 5,5 δισ.).Πράγμα που σημαίνει πως οι 30 ιδιοκτήτες θα μοιραστούν το “υπόλοιπο” των $ 2.700 εκατ. Και αυτό είναι μόνο το μέρος των εσόδων τους που υπολογίζεται στο BRI! Πείτε, λοιπόν, τώρα, ποιος ακριβώς παίρνει “τα πολλά”;
Και προφανώς, κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει πως οι παίχτες είναι κακοπληρωμένοι εργαζόμενοι. Πλούσιοι είναι κι αυτοί. Στην αναλογία όμως, τι χρήμα παράγουν και τι ποσοστό αυτού πληρώνονται, τότε ναι, βάσει αυτού του δείκτη υπεραξίας, εύκολα χαρακτηρίζονται ως εκμεταλλευμένοι.
Για να τεθεί όλο το παραπάνω πολύ πιο απλά, μέσα από το διάσημο quote του stand-up comedian Chris Rock: “Shaq is rich. The white guy that signs his checks is wealthy”.
[Στο 0:40 κ.ε. του κάτωθι video:]
Και καθώς δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα πως τα χρήματα που παίρνουν οι παίχτες, αν δεν τα έπαιρναν αυτοί, θα τα έπαιρναν ακόμα φτωχότεροι ή πιο κακοπληρωμένοι εργάτες και εργαζόμενοι, από το να τα παίρνουν τα αφεντικά τους, προσωπικά προτιμώ να τα παίρνουν οι παίχτες.
Τέλος, ένα τρίτο επίπεδο που πρέπει να εξεταστεί για το ίδιο θέμα είναι το salary floor. Είναι ο όρος στη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (CBA) που ορίζει πως κάθε ομάδα πρέπει να δώσει σε συμβόλαια παιχτών το 90% του salary cap, διαφορετικά θα πρέπει να πληρώσει σαν πρόστιμο τη διαφορά μεταξύ του ποσοστού κάτω από το 90% που θα είναι ως το 90% του salary στο τρέχον ρόστερ της. Συνεπώς, για την επόμενη χρονιά κάθε ομάδα θα πρέπει να δώσει συμβόλαια τουλάχιστον ύψους $ 84,6 εκατ.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την απότομη αύξηση του φετινού cap από τα $ 70 εκατ. στα $ 94 εκατ., έδωσε μεγάλο χώρο στο cap των ομάδων που έπρεπε να καλυφθεί. Από αυτό αναδεικνύεται και η στρεβλωτική εν τέλει λειτουργία των max συμβολαίων. Το να μπαίνει περιορισμός στο ποσό που μπορεί να λάβει ένας παίχτης εναντιώνεται στις βασικές αρχές που διέπουν την ελεύθερη αγορά, δόγμα που, λανθασμένα ή μη, είναι κυρίαρχο ιδίως στις Η.Π.Α. Ο συγκεκριμένος περιορισμός των max συμβολαίων έχει δημιουργήσει μεγάλες στρεβλώσεις στην αντιστοιχία μπασκετικής απόδοσης και οικονομικής αμοιβής. Δεν γίνεται ο LeBron να λαμβάνει $ 23 εκατ. το χρόνο το 2016, μία αμοιβή, παρεμπιπτόντως, που στο baseball, που δεν έχει περιορισμούς στα συμβόλαια, ο Alex Rodriguez έλαβε το μακρινό 2001, και στην ίδια ομάδα, την ίδια στιγμή ο Tristan Thompson να λαμβάνει $ 14,26. H μπασκετική απόδοση και συνεισφορά τους είναι χαώδης για να αποτυπώνεται σε αυτούς τους οικονομικούς όρους. Αλλά πηγαίνοντας τον συλλογισμό ακόμα παραπέρα, το συμβόλαιο του LeBron του επιστρέφει ποσό μικρότερο από το 0,005% των projected $ 5,50 δισ. του BRI της τρέχουσας σεζόν, μάλλον αξία πολύ μικρότερη από αυτή που εκείνος συνεισφέρει με την παρουσία του και την απόδοσή του στη λίγκα. Η ύπαρξη συνεπώς των max συμβολαίων, που περιορίζει το ποσό που οι καλύτεροι παίχτες της λίγκας μπορούν να πάρουν, αφήνει μεγαλύτερο μέρος χρημάτων να διατεθούν για παίχτες συμπληρωματικούς ή ρολίστες.
Οπότε ναι, απαντώντας πλέον, στην τεθείσα ερώτηση συνολικά, αν αρχικά δούμε τα ποσά που φέτος υπογράφουν παίχτες, και που στα μάτια μας φαντάζουν μέτριοι στο γήπεδο, τότε εύλογα δημιουργείται η αρχική εντύπωση του προκλητικού και του παράλογου. Μετά, όμως, από την εξέταση των δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν στην απάντηση αυτής της ερώτησης, θαρρώ πως τα συμβόλαια των παιχτών που υπογράφονται, -σαν απόλυτα νούμερα- φαντάζουν τεράστια για τον μέσο εργαζόμενο, παρόλα αυτά, στην αναλογία πόσο (χρήμα) αμείβονται σε σχέση με το πόσο (χρήμα) παράγουν, όχι μόνο δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως παράλογα αμειβόμενοι, αλλά μάλλον ως άγρια εκμεταλλευμένοι από τα αφεντικά τους. Ιδίως δε οι αστέρες της λίγκας, που έχουν και τον περιορισμό των max συμβολαίων. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι ιδιοκτήτες των ομάδων είναι εξωφρενικά πλούσιοι άνθρωποι, που έγιναν τέτοιοι επειδή ακριβώς δεν πετάνε χρήματα σε κατευθύνσεις που δεν τους τα επιστρέφουν πολλαπλάσια. Άρα η “επένδυσή” τους στη λίγκα του ΝΒΑ και στους συγκεκριμένους παίκτες – εργαζόμενους είναι μέρος των επενδύσεών τους που τους κάνει ετησίως πλουσιότερους.
3. Το χρήμα τυφλώνει και δεν διακρίνονται οι αδικίες κι οι δολοφονίες του Αμερικάνικου Συστήματος;
Νομίζω πως αν κάποιους αθλητές αδικεί η συγκεκριμένη ερώτηση, ειδικά έτσι όπως τίθεται, είναι τους παίχτες του ΝΒΑ, και δη τα μεγάλα ονόματα της λίγκας. Είναι εντελώς άλλο το γεγονός πως τα πλαίσια στα οποία βαδίζει και πάλι (αν ποτέ θεωρήσουμε πως έφυγε από αυτά) η αμερικάνικη κοινωνία είναι ρατσιστικά και αυτό, εύλογα, έχει μία αντανάκλαση και στα επαγγελματικά σπορ των Η.Π.Α., και άλλο να καταλογίζουμε ευθύνες στους ίδιους τους παίχτες πως “τα παίρνουν και σιωπούν”.
Αναφορικά με το πρώτο σκέλος της άνωθεν τελευταίας πρότασης, το ΝΒΑ έχει όντως δομές που μπορούν να υποστηρίξουν ρατσιστικά πλαίσια, αναφορικά με το ποιοι παίρνουν τις αποφάσεις και ποιοι τρέχουν μέσα στο γήπεδο. Όπως το έγραψε ο Leon T. στο εξαιρετικό του κείμενο “Ρατσισμός, στερεότυπα και προκαταλήψεις στο ΝΒΑ” για το (επίσης εξαιρετικό) site basketballguru.gr:
“Αν και το ΝΒΑ είναι ένα άθλημα που οι παίκτες του στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι ααφροαμερικάνοι, όταν κοιτάμε τους ανθρώπους που παίρνουν αποφάσεις αυτή η εικόνα είναι εντελώς αντίθετη. Από τους 30 προπονητες των ομάδων οι 23 είναι λευκοί και μόνο εφτά ααφροαμερικάνοι, ενώ αν κοιτάξουμε τους GMs οι ααφροαμερικάνοι είναι μόνο τρεις στους 30! Κατά την προσωπική μου άποψη, εδώ έχουμε να κάνουμε με μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, καθώς η πεποίθηση ότι οι ααφροαμερικάνοι δεν είναι καλοί με τους αριθμούς και στο να παίρνουν αποφάσεις, οδηγεί τις ομάδες να προσλαμβάνουν λευκούς στις θέσεις των GMs και των προπονητών, το οποίο στη συνέχεια χρησιμοποιείται ως επιχείρημα για να αιτιολογήσει την αρχική υπόθεση.”
Όμως αυτό είναι ένα “κατηγορώ” για τη δομή της λίγκας, όχι για τους ίδιους τους αθλητές αυτής.
Αντίθετα, οι τελευταίοι σε κάθε κοινωνική αφορμή τα τελευταία χρόνια έχουν βγει μπροστά και έχουν πάρει θέση. Αντιγράφοντας από ένα παλαιότερο κείμενο, πάλι από το basketballguru.gr, του George P. αυτή τη φορά, “Ο Sefolosha και τα παιδιά του θεού”:
«Οι Αμερικανοί αθλητές του μπάσκετ (άλλα και άλλων σπορ) δεν έχουν σιωπήσει απέναντι στην κατάσταση, παρά τις φωνές που τους καλούν κατά καιρούς να διαχωρίσουν τον αθλητισμό από την πολιτική. Τον Μάρτιο του 2012, η ομάδα των Miami Heat φωτογραφήθηκε φορώντας ρούχα παρόμοια με αυτά του 17χρονου Trayvon Martin, ο οποίος δολοφονήθηκε από αστυνομικό επειδή θεωρήθηκε ύποπτος για ληστεία σε κακόφημη περιοχή του Miami. H κουκούλα είναι τελικά ένα διεθνές σύμβολο πρόκλησης….
Πηγαίνοντας το θέμα ακόμη παραπέρα, οι δυο stars της ομάδας, LeBron James και Dwyane Wade, εμφανίστηκαν με μηνύματα στα παπούτσια τους στο επόμενο παιχνίδι της ομάδας ζητώντας δικαιοσύνη.Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, τον Δεκέμβρη του 2014, όταν ο αστυνομικός που έπνιξε μέχρι θανάτου τον 44χρονο Eric Garner, επειδή πουλούσε λαθραία τσιγάρα, αθωώθηκε χωρίς καν να αντιμετωπίσει κατηγορίες, ο star των Chicago Bull, Derrick Rose εμφανίστηκε σε προθέρμανση αγώνα των Bulls με το ακόλουθο t-shirt, χωρίς να είναι ο μόνος που προέβη σε αυτή την ενέργεια:
H φράση “I can’t breathe” ήταν η τελευταία που ακούστηκε από το θύμα καθώς έχανε τις αισθήσεις του στα χέρια του λευκού αστυνομικού. Τις επόμενες ημέρες, με την ίδια μπλούζα εμφανίστηκαν και ένα σωρό άλλοι stars του NBA, μεταξύ των οποίων ο Kobe Bryant, ο Kevin Garnett και ο -μονίμως παρών- James. Επίσης, ο Damian Lillard ανέβασε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Instagram ένα συγκλονιστικό σκίτσο, το οποίο απαριθμούσε κάποια από τα θύματα που τράβηξαν τα φώτα της δημοσιότητας.
Λίγο πριν από όλους αυτούς, ένας ζωντανός θρύλος του NBA, ο Kareem Abdul-Jabbar, είχε ήδη αποτολμήσει να αναφερθεί δημόσια και αναλυτικά στο ζήτημα, επιχειρώντας παράλληλα να ανακατασκευάσει τις δημοφιλείς επεξηγήσεις για τα φαινόμενα αστυνομικής βίας. Ο Jabbar πήγε την σκέψη λίγο παραπέρα και, με αφορμή τη δολοφονία του πιτσιρικά Mike Brown στο Ferguson και την εξέγερση που ακολούθησε, ανέδειξε την ταξική συνισταμένη του προβλήματος. Σε άρθρο του στο περιοδικό TIME, τον Αύγουστο του 2014, ο πρώτος σκόρερ στην ιστορία του πρωταθλήματος ήταν σαφής: τα γεγονότα στο Ferguson δεν αφορούν μόνο το συστημικό ρατσισμό, αλλά και τον πόλεμο μεταξύ των τάξεων και τον τρόπο με τον οποίο οι φτωχοί κρατιούνται πίσω. Ο Jabbar μίλησε με όρους που ελάχιστα διεισδύουν στην Αμερικανική δημόσια σφαίρα.”
Συνεχίζοντας με μεταγενέστερα της έκδοσης του άρθρου του George P. παραδείγματα, υπάρχουν και πολύ πρόσφατες αναφορές παικτών του ΝΒΑ στα κοινωνικά γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων.
Συγκεκριμένα, ο Carmelo Anthony, με αφορμή δύο ακόμα δολοφονίες άοπλων αφροαμερικάνων τις προηγούμενες εβδομάδες, μέσω του λογαριασμού του στο Instagram, και με αναφορές στους Martin Luther King, Malcolm X και Muhammad Ali, ζήτησε από τους αθλητές των επαγγελματικών sports στις ΗΠΑ να βγουν μπροστά παίρνοντας θέση.
Ενώ λίγες μόλις μέρες αργότερα, στην πρώτη ημέρα των ESPY Awards (Excellence in Sports Performance Yearly Award) στην σκηνή του Microsoft Theatre ανέβηκαν οι Carmelo Anthony, Chris Paul, Dwyane Wade και LeBron James, ντυμένοι με μαύρα κουστούμια κι οι τέσσερις, και αφιέρωσαν αρκετά λεπτά για να μιλήσουν για τα θέματα της οπλοκατοχής, του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας. Χαρακτηριστικά σημεία των λόγων τους, ήταν η πρόσκληση του Chris Paul προς όλους τους αθλητές των επαγγελματικών sports των Η.Π.Α. να εκπαιδεύουν τους εαυτούς τους, να ασχολούνται με τα κοινωνικά θέματα, να βγαίνουν μπροστά και να χρησιμοποιούν την επιρροή τους ως πρότυπα ανθρώπων κατά της βίας. Ενώ ο LeBron σημείωσε πως οι αθλητές πρέπει να επιστρέψουν στις κοινότητες καταγωγής τους, να επενδύσουν χρόνο σε αυτές και να βοηθήσουν να ενδυναμωθούν ώστε να αλλάξουν προς το καλύτερο.
H συγκεκριμένη ενέργεια δεν άργησε να έχει θετικά αποτελέσματα. Λίγο μετά την υπογραφή του στο μεγαλύτερο συμβόλαιο του NBA που έχει υπογραφεί ως σήμερα αξίας $ 153 εκατ. για πέντε χρόνια με τους Memphis Grizzles, ο Mike Conley δήλωσε τα κάτωθι (όπως τα αντιγράφω από την ανάρτηση της εξαιρετικής μπασκετικής σελίδας στο facebook – σύντομα και site- Ball Don’t Lie):
“Υποτίθεται ότι αυτή πρέπει να είναι η πιο συναρπαστική περίοδος της ζωής μου. Υπογράφω ένα νέο συμβόλαιο, μένω στο σπίτι μου, στο Memphis. Όμως δεν το έχω γιορτάσει. Δεν το έχω γιορτάσει ούτε για μια μέρα, με όλα αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο και στην Αμερική.
Για μένα, είναι δύσκολο να ξυπνάω το πρωί γνωρίζοντας ότι η αδικία συνεχίζεται. Η βία εναντίον αστυνομικών και η βία εναντίον αθώων πολιτών πρέπει να σταματήσει. Πρέπει να προκαλέσουμε την Αλλαγή. Όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό.
Και για να είμαι ειλικρινής, δεν νιώθω άνετα να κάθομαι εδώ και να σας μιλάω για αυτό. Είμαι ήσυχος άνθρωπος, το ξέρετε όλοι. Είμαι πολύ συνεσταλμένος. Αλλά την ίδια στιγμή, όσο κι αν θέλω να αποτελώ παράδειγμα (αυτού του τρόπου ζωής), αναγνωρίζω πότε είναι η ώρα που πρέπει να μιλήσω, και η ώρα είναι τώρα.
Και φυσικά δεν είμαι μόνος μου. Όλοι παρακολουθήσαμε τα ESPYS χτες, με τον Dwyane Wade, τον Carmelo Anthony, τον LeBron, τον Chris Paul, αυτά που είπαν, το μήνυμα που έστειλαν στις κοινωνίες σε όλο τον κόσμο με ενέπνευσε ακόμα περισσότερο. Είναι μια πρόκληση. Μια πρόκληση που είμαι πρόθυμος να αποδεχτώ, και ελπίζω να την αποδεχτείτε και εσείς, οι άνθρωποι της κοινωνίας του Memphis, και να κάνουμε ό,τι μπορεί ο καθένας.
Το ζήτημα δεν είναι τα χρήματα. Μπορεί να έχουμε όλα τα χρήματα του κόσμου, όμως πρέπει να προκαλέσουμε μια Αλλαγή. Να βγούμε μπροστά, να αποτελούμε παράδειγμα για τα παιδιά. Σε δυο εβδομάδες πρόκειται να γίνω για πρώτη φορά πατέρας, φίλε, και είμαι απίστευτα ενθουσιασμένος, και κάθε φορά που σκέφτομαι τον γιο μου που έρχεται σκέφτομαι όλα τα παιδιά στο Memphis και ολόκληρη την Αμερική που δεν έχουν ίσες ευκαιρίες.
Και για αυτό, είμαι περήφανος που ανακοινώνω ότι δωρίζω $ 1 εκατ. στο Grizzlies Foundation, με την ελπίδα ότι μπορούμε να βρούμε τρόπους να εμπνεύσουμε και να συνεχίσουμε να παρέχουμε βοήθεια σε εκείνους που έχουν ανάγκη. Και σας παρακινώ να κάνετε το ίδιο. Όπως είπα, δεν είναι τα χρήματα το θέμα, είναι ο χρόνος, η προσπάθεια που κάνεις για να γίνεις παράδειγμα και μέντορας για τη νεολαία μας. Σας παρακαλώ λοιπόν, ας κάνει ο καθένας ό,τι μπορεί για να βοηθήσει. Σας ευχαριστώ”.
Ενώ σε μία εντυπωσιακή κίνηση επιβεβαίωσης του ρητού “put your money where your mouth is” ο LeBron James επιβεβαίωσε πως θα δώσει πάνω από $ 41 εκατ. για να σπουδάσουν στο κολέγιο του Akron του Ohio όσα παιδιά τελειώσουν το πρόγραμμά του οργανισμού του “LeBron James Family Foundation”, όπως είχε αρχικά πει από το καλοκαίρι του 2015.
Every single kid who finish my program will go to college for FREE! #Tryingtomakeadifference @LJFamFoundation
— LeBron James (@KingJames) August 13, 2015
We are proud to partner with President Scarborough, @uakron & @Chase for our kids & their future #IPROMISE #LJFFCOE pic.twitter.com/2PLZCClU5f
— LeBron James Family Foundation (@LJFamFoundation) August 13, 2015
Όλα αυτά οδήγησαν ακόμα και τον “εμπορικότερο παίχτη όλων των εποχών”, τον Michael Jordan, τον άνθρωπο που όταν του είχε ζητηθεί να προβεί σε κάποιο πολιτικό σχόλιο είχε πει το κυνικά ειλικρινές “Republicans buy my shoes, too”, να δηλώσει πως θα προβεί σε δωρεά ύψους $ 2 εκατ. για την αντιμετώπιση της βίας που προέρχεται από τους πυροβολισμούς αστυνομικών, προσπαθώντας και πάλι, παρόλα αυτά, να κρατήσει ίσες αποστάσεις μεταξύ δράσης -αναίτιες δολοφονίες αφροαμερικάνων από λευκούς αστυνομικούς- και αντίδρασης -βία εναντίων των αστυνομικών-.
Κι όλα αυτά, όταν μάλιστα οι μπασκετμπολίστες του NBA θεωρούνταν διαχρονικά πιο ριζοσπαστικοί από τους συναδέλφους τους των λοιπών επαγγελματικών sports των Η.Π.Α., με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα και πάλι τον Kareem Abdul-Jabbar, ενώ εδώ και αρκετά χρόνια δεν δίσταζαν να βγουν μπροστά, παίροντας θέση, ακόμα και σε βάρος της εμπορικής τους απήχησης, με χαρακτηριστικότερη τη δήλωση του LeBron από το 2009: “If it doesn’t have to be a basketball player, George W. Bush. I would dunk on his ass, break the rim, and shatter the glass” και πάλι σε ευθεία αντίθεση με τη γενικότερη στάση σε αυτό το θέμα του προηγούμενου NBA icon, του “εμπορικότερου” Jordan.
Σε κάθε περίπτωση, κάποιος κακοπροαίρετος θα μπορούσε να υποστηρίξει πως οι αναφορές των παικτών σε κοινωνικά ζητήματα είναι κι αυτές προϊόν εκμετάλλευσης από τα τμήματα marketing των ομάδων ή των λοιπών χορηγών των παικτών, σε μία λογική “ευκαιρία να προσεγγίσουμε και να πουλήσουμε και στη niche market των κοινωνικά ευαίσθητων”. Μπορεί κάτι τέτοιο και να συμβαίνει. Το θέμα είναι πως η προσωπικότητα και ο κοινωνικός αντίκτυπος των μεγάλων αστέρων βοηθάνε στο να ακουστεί πολύ δυνατότερα το κοινωνικό μήνυμα που αναπαράγουν. Και στο κρίσιμο σημείο των σύγχρονων κοινωνικών, αυτό και μόνο του είναι ένα ιδιαίτερα θετικό γεγονός.
Tέλος, δεν θα πρέπει να παραλειφθούν δύο ενέργειες της ίδιας της λίγκας.
Αρχικά, όταν το 2014 ο τότε ιδιοκτήτης των Los Angeles Clippers, Donald Sterling, ηχογραφήθηκε να προβαίνει σε μία σειρά από ρατσιστικά σχόλια εις βάρος των αφροαμερικάνων, ήταν η ίδια η λίγκα που αποφάσισε να τον αποβάλει από αυτήν και τον υποχρέωσε να πουλήσει τις μετοχές του. Για ένα κλειστό club, 30 όλων κι όλων ιδιοκτητών, να λαμβάνει μία απόφαση να αποβάλει ένα από τα μέλη της δεν είναι κάτι μικρό ή ασήμαντο (αν και το αντίτιμο του $ 1 δισ. που έλαβε θα πρέπει να ελάφρυνε αρκετά την “τιμωρία” για αποπομπή ρατσιστή).
Τέλος, οφείλει να γίνει μία αναφορά στην καμπάνια της ίδιας της λίγκας του ΝΒΑ, του NBA Cares. Όσο κι αν εντάσσεται μέσα στο αστεία marketing-ίστικο πλαίσιο της “Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης” (στην ουσία της οποίας έχουμε αναφερθεί όπως της αναλογεί στο Ball Hog, στο κείμενο του Μήτσου Μαυράκη “ Φιλανθρωπία και Assist: Η Τέχνη της Κοινωνικής Εξαπάτησης από τον Rajon Rondo”), δείχνει μία διάθεση της λίγκας, έστω και σε επίπεδο “φαίνεσθαι”, να κρατήσει τη σύνδεσή της με τις κοινότητες των Η.Π.Α. και δη εκείνες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
Καταλήγοντας, νομίζω πως αν έπρεπε να απαντηθεί η συγκεκριμένη ερώτηση του τίθεται μέσα σε δύο-τρεις προτάσεις, αυτές θα ήταν: “Το χρήμα τυφλώνει μόνο όσους θέλουν να τυφλωθούν από αυτό. Στους υπόλοιπους το χρήμα λειτουργεί ως αυτό που -δυστυχώς- είναι: δύναμη. Και οι μεγάλοι αστέρες του ΝΒΑ φαίνεται αυτό το τελευταίο να το έχουν αντιληφθεί και να χρησιμοποιούν αυτήν τους τη δύναμη αναλόγως: μιλώντας δυνατά για τα κοινωνικά θέματα που τους απασχολούν, μιας και ξέρουν πως, ακόμα και με όρους marketing, για τις “αγορές” είναι πολύ μεγάλα και πολύ κερδοφόρα κινούμενα διαφημιστικά προϊόντα για να τους σωπάσουν.”
4. Ποιος ο λόγος λοιπόν να ασχολείται κανείς είτε εντός είτε εκτός (μόνο) με όλο αυτό το χορό λεφτών, μάρκετινγκ, κενοδοξιών, λεζάντων και φυσικά και ατομικού ταλέντου με φυσικά προσόντα;
Διότι πολύ απλά, αν απογυμνώσει κανείς όλο το περιτύλιγμα, τους χορηγούς, τα λεφτά, τις διαφημίσεις, αυτό που μένει είναι το αγαπημένο άθλημα, το “μπασκετάκι”, στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο παρουσίασής και εκτέλεσής του. Η ευρεία είσοδος της τεχνολογίας και σχεδόν του συνόλου των επιστημών στην ανάλυση και επεξεργασία κάθε πιθανού και απίθανου δεδομένου, καθιστούν το NBA τον προπομπό κάθε εξέλιξης και βελτίωσης του ίδιου του αθλήματος. Οι καλύτεροι αθλητές αγωνίζονται σε αυτό, οι καλύτεροι προπονητές απασχολούνται σε αυτό, το πλέον εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό κάθε κλάδου που σχετίζεται αμέσως ή εμμέσως με το άθλημα απασχολείται σε αυτό. Και το σύνολο των αθλητικών, προπονητικών και επιστημονικών δυνατοτήτων που προαναφέρονται συναγωνίζονται στο να καταφέρουν να επιβληθούν στον δεδομένο χώρο του γηπέδου και στον δεδομένο χρόνο της κάθε επίθεσης, και του αγώνα συνολικά. Κάθε παιχνίδι είναι, σε μια αντιστοιχία, μία παρτίδα σκάκι μεταξύ δύο κορυφαία καταρτισμένων προπονητικών teams, που ως support έχουν τις τελευταίας τεχνολογίας και ακαδημαϊκής τεκμηρίωσης μελέτες, αναφορικά με οτιδήποτε σχετίζεται με το άθλημα, και σαν πιόνια δεν έχουν άψυχες φιγούρες που μετακινούν, αλλά τους καλύτερους δυνατούς αθλητές του συγκεκριμένου σπορ, να δρουν δυναμικά -κι όχι στατικά, όπως τα αντίστοιχα σκακιστικά πιόνια-, έχοντας λάβει επιστημονική προετοιμασία ανώτατου σωματικού και ψυχολογικού επιπέδου, και αποδίδοντας χορογραφικής τελειότητας παραστάσεις.
Ε, αν αγαπάς το άθλημα του μπάσκετ δεν γίνεται να γυρίσεις την πλάτη σου στο ανώτερο επίπεδο εκτέλεσης και απόδοσης αυτού, όσο ενοχλητικό κι αν είναι κάποιες φορές το περιτύλιγμά του.
5. Τέλος, όταν ομάδες του ΝΒΑ απαγορεύουν σε παίχτες να εκπληρώσουν το χρέος τους προς τις εθνικές ομοσπονδίες που ανήκουν, να προσφέρουν προς το φίλαθλο κοινό των χωρών που μεγάλωσαν, τότε μήπως κάτι πάει στραβά; (Τυχεροί είμαστε μέχρι στιγμής…)
Να ξεκινήσω ενδεχομένως αιρετικά. Δεν θεωρώ πως υπάρχει κανενός είδους υποχρέωση και χρέος, κανενός επαγγελματία αθλητή προς καμία εθνική ομάδα. Όταν η προετοιμασία από τις πολύ μικρές ηλικίες γίνεται μέσα σε επαγγελματικά πλαίσια, σε επαγγελματικές ομάδες και όχι μέσω ενός κρατικά επιχορηγούμενου, ερασιτεχνικού αθλητικού πλαισίου, κανένας αθλητής δεν χρωστά για εμένα τίποτα στην ομοσπονδία της χώρας του ή το κράτος του, ώστε η μεν πρώτη να κερδίζει χορηγίες από την άμισθη συμμετοχή του και οι δε εκπρόσωποι του δεύτερου να φωτογραφίζονται σαν γύφτικα σκεπάρνια δίπλα του στις επιτυχίες του τελευταίου. Αν θέλει πηγαίνει, αν δεν θέλει δεν πηγαίνει. Από την στιγμή που μιλάμε για ακραίες μορφές επαγγελματικού αθλητισμού και ανταγωνισμού, τις ρομαντικές αναμνήσεις ερασιτεχνικών εποχών καλό θα είναι να τις αφήσουμε πίσω.
Και ελπίζω στην παρατεταμένη καπιταλιστική κρίση, με τις διάχυτες αρνητικές συνέπειες στα μεσαία και χαμηλά στρώματα, να μην υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που νιώθουν “εθνικά υπερήφανοι” επειδή κάποιος πήδησε ψηλότερα, έτρεξε γρηγορότερα ή σκόραρε περισσότερο, όταν γύρω μας σε κρατικό επίπεδο επικρατεί μόνο ισοπέδωση ακόμα και στα βασικότερα των κοινωνικών δικαιωμάτων (παιδεία, υγεία, εργασιακά).
Σε δεύτερο επίπεδο, και πάντα εντός των πλαισίων των επαγγελματικών σχέσεων (άρα στα καπιταλιστικά πλαίσια αυτών, σχέσεων εκμετάλλευσης) που καθορίζουν τις σχέσεις των αθλητών με τις ομάδες τους δεν πρέπει να ξεχνάμε πως για τις τελευταίες οι παίκτες αποτελούν “τις μηχανές παραγωγής τους”. Τόσο θεάματος, όσο και χρήματος. Και φαντάζομαι πως συμφωνούμε πως καμία επιχείρηση δεν θα δάνειζε δωρεάν τη μηχανή παραγωγής του εργοστασίου της στο κράτος κάθε καλοκαίρι με το ρίσκο το κράτος να της την επιστρέψει “χαλασμένη”.
Εκτός κι αν μπορούσε να την ασφαλίσει για να λάβει αποζημίωση Αλλά, καλώς ή κακώς, καμία ομοσπονδία μπάσκετ δεν είναι σε θέση να καλύψει τα απαιτούμενα ασφάλιστρα ενός αθλητή NBA. Τα οποία ασφάλιστρα δεν θα πρέπει να καλύπτουν μόνο το μέρος του συμβολαίου για το διάστημα του ενδεχόμενου τραυματισμού του παίχτη, αλλά και τα παράλληλα απολεσθέντα έσοδα/διαφυγόντα κέρδη, από διαφημίσεις, εισιτήρια, χορηγίες και κάθε λοιπού τύπου ενδεχόμενες απολεσθείσες ταμειακές ροές.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν αθλητές που παίζουν στις εθνικές ομάδες τους κάθε καλοκαίρι, είναι ο αντίλογος. Αυτό συμβαίνει ως αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης/power game. Όταν ένας αθλητής είναι τόσο σημαντικός για την ομάδα του, η τελευταία θέλει να είναι ικανοποιημένος και χαρούμενος που παίζει σε αυτήν. Έτσι, αν ο LeBron θέλει να παίξει στην εθνική ομάδα των Η.Π.Α., θα παίξει γιατί η ομάδα του δεν θέλει να τον δυσαρεστήσει απαγορεύοντάς του το. Αν ο Giannis θέλει να παίξει στο προολυμπιακό του Τορίνο, η ομάδα του, που θέλει να τον δεσμεύσει με συμβόλαιο για τα επόμενα πέντε χρόνια και να τον κάνει το βασικό πρόσωπο του οργανισμού της, δεν θα τον δυσαρεστήσει και θα τον αφήσει να παίξει. Χαρακτηριστικά, αξίζει να αναφερθεί πως στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το 2016 θα λάβουν μέρος 47 παίχτες του ΝΒΑ, δηλαδή ένας στους εννέα παίχτες που αγωνίζονται στη λίγκα, ο μεγαλύτερος αριθμός που έχει καταγραφεί και αριθμός που θα ήταν ακόμα μεγαλύτερος αν είχε παρουσία στους Ολυμπιακούς Αγώνες κι η ομάδα του Καναδά με τους οχτώ παίχτες NBA που διαθέτει.
Επίσης, δεν θα πρέπει να υποτιμάται ο παράγοντας διαφήμιση. Είτε σε επίπεδο ομάδας, είτε σε επίπεδο λίγκας. Όπως το ΝΒΑ προσπαθεί να επεκταθεί σε νέες αγορές, διεξάγοντας παιχνίδια κανονικής περιόδου εκτός Η.Π.Α. ή Καναδά, έτσι πολλές φορές μπορεί να βλέπει και τις εθνικές διοργανώσεις, στέλνοντας παίχτες του για να διαφημίσουν το προϊόν του. Κατ’αντιστοιχία οι ομάδες να επιτρέπουν στους παίχτες τους για να μεγαλώσουν την -έτσι κι αλλιώς πια παγκοσμιοποιημένη- fan base τους. Οι απαγορεύσεις συμμετοχής σε διεθνείς διοργανώσεις, άλλωστε, γίνονται κυρίως σε παίχτες εξελισσόμενους, δεύτερα ονόματα, ή προερχόμενους από σημαντικούς τραυματισμούς.
Τέλος, πρέπει να αναφερθεί πως η συμμετοχή ενός αθλητή στα καλοκαιρινά τουρνουά με την εθνική ομάδα της χώρας του, δεν καθορίζεται αποκλειστικά από την ομάδα του. Τα κύρια έσοδα των μεγάλων stars του ΝΒΑ προέρχονται από τα συμβόλαια με τους χορηγούς τους κι όχι από τα συμβόλαια με τις ομάδες τους. Έτσι, αν η Nike ή Adidas θέλουν να επεκταθούν στην αγορά της Κίνας το 2008 ή της Λατινικής Αμερικής το 2016, τα κορυφαία ονόματα που έχουν στο δικό τους αντίστοιχο ρόστερ, θα συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες των αντίστοιχων χωρών και ετών. Ο χορός των εκατομμυρίων στο κορυφαίο μπασκετικό πρωτάθλημα του κόσμου είναι πολυδιάστατος και πολυπρόσωπος για να προσπαθούμε να τον προσωποποιήσουμε σε έναν μόνο κακό – την ομάδα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να μου επιτραπούν δύο σκέψεις επί προσωπικού, σαν μία συνολική απάντηση και στα πέντε ερωτήματα που τέθηκαν από το περιοδικό σας. Φορώντας καθημερινά το κουστούμι του γιάπη και δένοντας σφιχτά τη γραβάτα, εργαζόμενος για πολυεθνική εταιρεία, που αποσκοπεί -guess what!- στο κέρδος από την υπεραξία μου, και μην υπηρετώντας κανέναν ανώτερο κοινωνικό σκοπό στα πλαίσια της εργασίας μου από την ανάγκη βιοπορισμού, έχω πάψει να αναζητώ μικρές σοσιαλιστικές νησίδες δεξιά κι αριστερά στην καθημερινότητά μου. Όσο κι αν κάποια πράγματα θα θέλαμε να παραμένουν αγνά, ρομαντικά ή όπως αλλιώς τα φανταζόμαστε, στην τωρινή ολοκληρωτική επικράτηση της καπιταλιστικής λαίλαπας, και μάλιστα της ακραίας νεοφιλελεύθερης μορφής αυτής, είναι ουτοπία να ψάχνουμε αποκούμπια. Είτε πρόκειται για τα σημαντικά της καθημερινότητάς μας, όπως δημόσια πανεπιστήμια και σχολεία και δημόσια νοσοκομεία, είτε για τα αγαπημένα δευτερεύοντα, όπως είναι ο αθλητισμός και εν προκειμένω το μπασκετάκι.
Ο μόνος τρόπος για να ξανακερδηθεί η χαμένη αθωότητα και να ζήσουμε το όποιο όνειρο είναι κάποια στιγμή, σαν το 99% των κοινωνιών, εφαρμόζοντας ό,τι ακριβώς κάνει η Grace στην τελευταία σκηνή του Dogville, να βάλουμε “φωτιά σε ό,τι μας καίει και μας τρώει την ψύχη” ισοπεδώνοντάς το. Στην Ελλάδα ειδικά, έχουμε και πρόσφατη την απόδειξη πως όλο αυτό το χάλι δεν αλλάζει, δεν μπορεί να μετεξελιχθεί σε κάτι καλύτερο. Μόνο καίγεται, κατεδαφίζεται και ξαναχτίζεται. Ως εκείνη τη μέρα (ή νύχτα) ας μην αναζητούμε εις μάτην σοσιαλιστικές αυταπάτες δεξιά κι αριστερά, λοιπόν, για να δικαιολογήσουμε τις μύχιες αγάπες μας για πράγματα που “κανονικά δεν θα έπρεπε να μας αρέσουν”, λόγω “του χορού των εκατομμυρίων, της ντόπας, του ρατσισμού, των απαγορεύσεων” ή του ό,τι άλλου. Δεν υπάρχουν γύρω μας, όχι αθλήματα, αλλά κανενός είδους κοινωνικές σχέσεις που δεν καθορίζονται από τέτοιες ή αντίστοιχες προβληματικές καταστάσεις. Η λύση, συνεπώς, δεν βρίσκεται στην αποφυγή τους ή στην απαξίωσή τους. Κάτι τέτοιο, αν το εφαρμόζαμε συνεπώς, θα μας οδηγούσε στον κοινωνικό αυτοαποκλεισμό μας. Η λύση βρίσκεται στην αλλαγή τους μέσα από τις διεκδικήσεις για έναν δικαιότερο κόσμο συνολικά. Ωσότου αυτό να πραγματοποιηθεί, θαρρώ μπορούμε να απολαμβάνουμε την ομορφιά των αγαπημένων μας sports, ακόμα και εντός των τρεχόντων πλαισίων, χωρίς ενοχές.
Nicolas Radicopoulos
Latest posts by Nicolas Radicopoulos (see all)
- Farewell to Arms 2019: #2 Golden State Warriors - June 17, 2019
- Farewell to Arms 2019: #3 Milwaukee Bucks - June 16, 2019
- BallHog’s NBA Finals 2019 Walkaround Game #6: “Dynasty Down; All Hail the New King from the North” - June 14, 2019
- Farewell to Arms 2019: #12 San Antonio Spurs - June 10, 2019
- Farewell to Arms 2019: #21 Minnesota Timberwolves - June 2, 2019
| ↑1 | Είναι η εταιρεία στην οποία ανήκουν τα δικαιώματα των ονομασιών των ομάδων, των σημάτων, των φωτογραφιών και videos, των εμφανίσεων αγώνων και προθέρμανσης, των προγραμμάτων των αγώνων και η οποία τα διαχειρίζεται τόσο για τη λίγκα, όσο και για τις ομάδες. |
|---|
 θεατής;”){kind=link}