Σηκώνοντας ανάστημα σκυφτοί: το ΝΒΑ, η σημαία, ο Trump και το Ισλάμ

Το παρόν κείμενο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 26 του περιοδικού HUMBA!

Ως συνήθως, ευχαριστούμε για την φιλοξενία του στις πολύ όμορφες σελίδες του και ελπίζουμε να στηρίξετε και να απολαύσετε και το καινούργιο του τεύχος.

Η εκ νέου θεσμοθέτηση της ισλαμοφοβίας

Στις 27 Ιανουαρίου 2017, μόλις μια εβδομάδα μετά την ορκομωσία του, ο Donald Trump υπέγραψε ένα από τα πρώτα του προεδρικά διατάγματα, το υπ’ αρ. 13769 και με τίτλο “Protecting the Nation from Foreign Terrorist Entry into the United States”. Το ΠΔ προέβλεπε την αναστολή του προγράμματος υποδοχής προσφύγων για 120 ημέρες, την υποδοχή Σύριων προσφύγων επ’ αόριστον, την ιεράρχηση προσφύγων για θρησκευτικούς λόγους μόνο αν άνηκαν σε θρησκευτική μειονότητα στη χώρα καταγωγής τους και κυρίως, την απαγόρευση εισόδου στη χώρα για 90 μέρες για προερχόμενους από επτά χώρες (με σημείωση, να εκδοθεί νέα, διευρυμένη σχετική λίστα χωρών μετά από αυτό το διάστημα): Ιράκ, Ιράν, Λιβύη, Σομαλία, Σουδάν, Συρία, Υεμένη. Ουσιαστικά, με αυτή την πρωτοφανή ισλαμοφοβική απόφαση, υπό το πρόσχημα προληπτικών μέτρων ενάντια στην τρομοκρατία¹⁾Φυσικά, αν ο Trump ήθελε να διακόψει την ροή μουσουλμάνων υπό το φόβο σχηματισμού τρομοκρατικών πυρήνων στο εσωτερικό των ΗΠΑ, θα έπρεπε να ξεκινήσει από την διαχρονική στρατηγική σύμμαχο τους, την ακραία φονταμενταλιστική Σαουδική Αραβία, της οποίας εξάλλου υπήκοοι ήταν οι περισσότεροι από τους αεροπειρατές της «11^ης Σεπτεμβρίου», όπως και ο ίδιος ο Οσάμα Μπιν Λάντεν., ο Trump μείωνε μεμιάς την προβλεπόμενη προσφυγική εισροή στη χώρα για το 2017 από 110.000 σε 50.000.

Αυτό που δεν περίμενε (;), ήταν η επακόλουθη έφεση από τις Πολιτείες της Ουάσινγκτον και της Μινεσότα την οποία μετέτρεψε σε προσωρινά ασφαλιστικά μέτρα το Ομοσπονδιακό Εφετείο των ΗΠΑ. Έτσι, «πάγωσε» το Προεδρικό Διάταγμα ως αντισυνταγματικό και αντι-μουσουλμανικό. Την ίδια ακριβώς μοίρα είχε και το επακόλουθο ΠΔ, υπ’ αρ. 13780, το οποίο είχε τον ίδιο τίτλο και ελάχιστες παραλλαγές – μόνες διαφορές ότι ακύρωνε το προηγούμενο ΠΔ, αφαιρούσε το Ιράκ από τη λίστα των χωρών και πάγωνε οποιαδήποτε είσοδο πρόσφυγα στη χώρα για 120 μέρες. Αυτή τη φορά, ήταν η σειρά των δικαστών των Πολιτειών της Χαβάη και του Μέριλαντ να ζητήσουν ασφαλιστικά μέτρα ενάντια στην απόφαση, ενώ προ ημερών αυτά μετατράπηκαν σε έκδοση προσωρινής διαταγής.

Οι συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, λοιπόν, του Τραμπ φαίνεται να μπλοκάρονται προς το παρόν υπό το βάρος μεγάλων διαμαρτυριών και κινημάτων στα αεροδρόμια και στις πόλεις των ΗΠΑ, αλλά και της αμερικανικής Δικαιοσύνης, η οποία πιστοποίησε πως ακόμα και δημοκρατικά αντανακλαστικά να έχει, αυτή τη στιγμή ένα μεγάλο μέρος της (όπως και διάφορα μεγάλα κομμάτια του αμερικανικού κράτους) παραμένει στη σφαίρα επιρροής των Δημοκρατικών και έχει κηρύξει ανοιχτά πόλεμο στον Trump.

Αν είχαν εφαρμοστεί οι διατάξεις των νομοθετημάτων του Τραμπ, αθλητές όπως ο Luol Deng των Lakers (με διπλή υπηκοότητα από Μεγάλη Βρετανία και Σουδάν) και ο Thon Maker των Bucks²⁾Αμφότεροι γεννήθηκαν στη μικρή πόλη Wau του Νότιου Σουδάν, πριν αυτό ανεξαρτητοποιηθεί μετά τον Β’ Σουδανικό Εμφύλιο Πόλεμο του 1983-2005 από την κυβέρνηση του Χαρτούμ. Ο Deng μετανάστευσε ως παιδί στην Αίγυπτο, ενώ ο Maker στην Ουγκάντα. (με διπλή υπηκοότητα από Αυστραλία και Σουδάν) θα είχαν πρόβλημα, αν όχι παραμονής στις ΗΠΑ, σίγουρα επανεισόδου στη χώρα, αν για παράδειγμα, οι ομάδες τους πέρναγαν τα σύνορα με τον Καναδά για να παίξουν με τους Ράπτορς, περνούσαν τον Ατλαντικό για να παίξουν κάποιο από τα “Global Games” είτε στην κανονική περίοδο είτε στην preseason. Αντίστοιχα, προβλήματα θα αντιμετώπιζε το camp “Basketball Without Borders” το οποίο διεξάγεται στα πλαίσια του All Star Weekend και φιλοξενεί αθλητές από όλο τον κόσμο – όπως, για παράδειγμα, ο Amir Reza Shav-Ravesh από το Ιράν το 2016.

Φυσικά, ο Trump, μέσα στη γενικότερα ασυνάρτητη ρητορική του, δεν είχε διστάσει προεκλογικά να αγνοεί ποιους «μουσουλμάνους αθλητές» αναφερόταν ο Barack Obama ως «ήρωες».

Obama said in his speech that Muslims are our sports heroes. What sport is he talking about, and who? Is Obama profiling?

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) December 7, 2015

Πέρα από τις θεσμικές επιπλοκές όμως και την κύρωση ή μη των συγκεκριμένων Προεδρικών Διαταγμάτων, αυτά έφεραν στην επιφάνεια την τρομολαγνεία που ο πλανήτης γνώρισε επί Bush, με ιδιαιτέρως έντονο το μουσουλμανικό πρόσημο. Με λίγα λόγια, ο Trump επανέφερε με ιδιαίτερα ισχυρό θεσμικό τρόπο την ισλαμοφοβία στις ΗΠΑ.

Μόνο που το Ισλάμ υπάρχει στις ΗΠΑ, εδώ και πολλά πολλά χρόνια…

Η γέννηση του Ισλάμ μέσα στις μαύρες κοινότητες

Η σχέση Ισλάμ – μαύρων μετράει πολλές δεκαετίες στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες της Δύσης. Έχει πολύ μεγάλο παρελθόν, αλλά από ότι δείχνουν διάφορες στατιστικές, έχει και πολύ μέλλον. Πολλές έρευνες αναδεικνύουν πως στην πενταετία 2010-2015 γύρω στους 500.000 παγκοσμίως προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ από άλλες θρησκείες, πάνω από 60.000 σε Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία στην πρώτη δεκαετία του 21^ου αιώνα και γύρω στους 5.000 στη Γερμανία τα τελευταία δέκα χρόνια. Όσο για τις ΗΠΑ; Οι περί των 3,5 εκατομμυρίων μουσουλμάνοι Αμερικανοί υπήκοοι (1,1%) σήμερα είναι υπερπολλαπλάσιοι των περίπου 10.000 του 1900 και αναμένεται να διπλασιαστούν μέχρι το 2050 – τάση, η οποία διακρίνεται και παγκοσμίως, με τις ίδιες έρευνες να μιλούν για 70% αύξηση των Μουσουλμάνων παγκοσμίως μέχρι τότε, κάτι που θα καταστήσει το Ισλάμ την πολυπληθέστερη θρησκευτική κοινότητα για πρώτη φορά στην Ιστορία.

Χωρίς να εισέλθουμε σε πολιτισμικούς ή δημογραφικούς παράγοντες, οι οποίες σχετίζονται με τη διάρθρωση και αναπαραγωγή των σύγχρονων μουσουλμανικών κοινωνιών (πρωτίστως στην Ασία και στην Αφρική και δευτερευόντως, στην Ευρώπη), αξίζει να αναστοχαστούμε γιατί το Ισλάμ κερδίζει διαχρονικά έδαφος στις ΗΠΑ.

Ο πρώτος παράγοντας είναι ότι θεωρούν πως το Ισλάμ δεν βλέπει «χρώμα» – ή ακόμα καλύτερα, ότι είναι η πραγματική θρησκεία όσων έχουν ρίζες από την Ασία ή την Αφρική. Ο δεύτερος είναι πως θεωρούν πως η απάντηση στην αξιακή εξαχρείωση και εκφυλισμό των δυτικών «χριστιανικών» κοινωνιών είναι η δημιουργία ενός νέου σημείου αναφοράς για μια πρωτότυπη πνευματική αφύπνιση – δηλαδή, το Ισλάμ. Τρίτον, ιδιαίτερα στις φτωχότερες και σκληροπυρηνικές κοινότητες των μαύρων, το Ισλάμ μπόρεσε να προσφέρει μια διέξοδο από την παραβατική καθημερινότητα και μια ισχυρή κοινωνική δομή σε νέους χωρίς καμία οικογενειακή ή κοινωνική δομή, με αντάλλαγμα την οχύρωση απέναντι στον «λευκό χριστιανό».

Παρά τις διάφορες απόπειρες συγκρότησης ενός μουσουλμανικού υποκειμένου με αναφορά στις μαύρες κοινότητες, η πρώτη αξιοσημείωτη είναι προφανώς η ίδρυση του Ναού του Ισλάμ το 1930 στο Detroit από τον μάλλον τουρκικής καταγωγής Wallace D. Fard που μετονομάστηκε σε Wallace Fard Muhammad. Ο Ναός εξελίχθηκε σε κάτι παραπάνω από χώρο λατρείας για τα περίπου 8.000 μέλη που κατάφερε να στρατολογήσει, καθώς έκανε μαθήματα σε παιδάκια, διαπαιδαγωγούσε νέες γυναίκες στο να γίνουν καλές νοικοκυρές και οργάνωνε την αυτοάμυνα της κοινότητας που ονομάστηκε «ο Καρπός του Ισλάμ». Ο Fard δίδασκε ότι ο χριστιανισμός ήταν μηχανισμός ελέγχου των μαύρων από τους λευκούς, ότι οι λευκοί ήταν η προσωποποίηση του διαβόλου και ότι η μόνη λύση ήταν η πλήρης αυτοτέλεια και διαχωρισμός των μαύρων σε ένα δικό τους ισλαμικό κράτος κάπου στην ηπειρωτική Βόρεια Αμερική, στα πρότυπα του κράτους του Ισραήλ.

Ανάμεσα στα μέλη του Έθνους του Ισλάμ ήταν και ο Robert Poole, άνεργος μηχανικός αυτοκινήτων. Ο Poole, ο οποίος αρκετό καιρό φλέρταρε με τις ιδέες του μαύρου εθνικισμού (black nationalism) γρήγορα ανελίχθηκε στην ιεραρχία, έγινε ιερέας, ίδρυσε δεύτερο Ναό στο Chicago και εν τέλει διαδέχθηκε τον Fard, ο οποίος εξαφανίστηκε και μέχρι σήμερα τα ίχνη του έχουν παραμείνει άγνωστα. Ως επικεφαλής της κοινότητας πλέον, ο Poole, που είχε ήδη αλλάξει το όνομα του σε Elijah Muhammad, μετονόμασε και αυτή σε «Έθνος του Ισλάμ».

Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως το Έθνος του Ισλάμ είχε σχέση σχεδόν μόνο κατ’ όνομα με το σουνίτικο ή οποιοδήποτε Ισλάμ, αφού οι διδαχές του Elijah Muhammad ως προεκτάσεις των… αυτοσχεδιασμών του Fard ήταν πραγματική επιστημονική φαντασία – εννοώντας πως, σε αντίθεση με το έτσι κι αλλιώς φαντασιακό σχήμα των θρησκειών, εμπεριείχε και ψήγματα επιστημονικοφανών προσεγγίσεων, συμβατά περισσότερο με την νεωτερική κοινωνία των ΗΠΑ παρά με τις σημιτικές. Συγκεκριμένα, ο Muhammad δίδασκε πως ο Fard ήταν ενσάρκωση του ίδιου του Αλλάχ, πως η μαύρη φυλή αρχικά κατοικούσε στο φεγγάρι, το οποίο 76 τρισεκατομμύρια χρόνια πριν ήταν ενωμένο με τη Γη, πως μια έκρηξη που προκάλεσε ο Αλλάχ, ένας μαύρος επιστήμονας, διαχώρισε τα δύο, πως η πρώτη φυλή που κατοίκησε τη Γη απολύτως ειρηνικά ήταν η μαύρη φυλή Σαμπάζ και η Μέκκα η πρώτη πόλη που κατοίκησαν, πως ένας σατανικός επιστήμονας ονόματι Γιακούμπ εξορίστηκε από τον Αλλάχ μαζί με τους 59.999 ακολούθους στο νησί της… Πάτμου (!) έξι χιλιετίες πριν, πως αποφάσισε να δημιουργήσει μια νέα, λευκή φυλή μέσω γενετικών εργαστηριακών πειραμάτων, πως αυτή η νέα φυλή, εκπαιδευμένη στο δόλο και στην ταραχή από τον Γιακούμπ, άρχισε να εξαπλώνεται στον ευρύτερο ευρασιατικό χώρο, μέχρι που εγκλωβίστηκε από τους υπόλοιπους ανθρώπους στους λόφους και στις σπηλιές της Ευρώπης, με στόχο να απομονωθεί η άθλια δράση της. Όσο για τη βαρβαρότητα του λευκού ανθρώπου, αυτή προέκυψε από την υπερχιλιετή απομόνωση της από την επαφή με άλλους ανθρώπους ή το Θεό… μέχρι να αρχίσει δηλαδή να ξανασηκώνει κεφάλι³⁾Το γνωστότερο έργο του Elijah Muhammad “Message to the Blackman in America” εδώ.

Όλα αυτά μπορεί να ακούγονται ασυναρτησίες, όμως ο Elijah Muhammad, διδάσκοντας πως η κυριαρχία αυτών των «λευκών διαβόλων» είχε προσδιοριστεί σε πανάρχαιες προφητείες 25.000 χρόνια πριν ότι θα διαρκούσε έξι χιλιετίες και πως το τέλος της ήταν κοντά, καλούσε τους μαύρους Αμερικάνους να στηρίξουν τον πλήρη διαχωρισμό λευκών και μαύρων, χριστιανών και μουσουλμάνων, για να αποφευχθεί μια εσχατολογική «Τζιχάντ» ανάμεσα τους.

Ακόμα πιο αναβαθμισμένη από την πολιτική του τοποθέτηση στο ζήτημα των φυλετικών ανισοτήτων στις ΗΠΑ ήταν η οργανωτική δουλειά του Έθνους του Ισλάμ. Με έναυσμα την άρνηση στράτευσης τους στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα μέλη του Έθνους του Ισλάμ συνάντησαν στις φυλακές το πιο δυναμικό κομμάτι των μαύρων Αμερικάνων – τους νέους που ενηλικιώνονταν στην μεταπολεμική Αμερική, παιδιά εξαθλιωμένων οικογενειών της ποτοαπαγόρευσης, του Κραχ και του Μεσοπολέμου, που συγκροτούσαν ένα υπόστρωμα κάτω από την εργατική τάξη των ΗΠΑ, μια γενιά χωρίς προοπτική, σε μια περίοδο που η χώρα έμπαινε σε φάση οικονομικής ανάπτυξης.

Αυτού του είδους την ανισότητα δεν μπορούσε να την αντιληφθεί η Εκκλησία, που λειτουργούσε ως συνεκτικός πυρήνας στις φτωχές μαύρες κοινότητες, αφού μόνο ζητούσε χρήματα και οικονομική στήριξη και κατέληγε να απομακρύνει από αυτήν τους νέους μαύρους. Αντιθέτως, αυτούς τους προσέλκυε το Έθνος του Ισλάμ, αφού το πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης του, μέσω των εισφορών των μελών, του επέτρεπε να αγοράζει γη για καλλιέργεια, καταστήματα, φούρνους, διαμερίσματα και σχολεία. Η δημιουργία χώρων κατοικίας και εργασίας απευθυνόταν ευθέως στις ανάγκες των μελών του, αλλά ταυτόχρονα ενίσχυε και το αίσθημα αυτάρκειας της κοινότητας, με στόχο την αυτοτέλεια της από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο.

Η γνωστότερη από τις στρατολογήσεις του Έθνους του Ισλάμ στη φυλακή ήταν βεβαίως ο Malcolm Little – ο πασίγνωστος Malcolm X. Ο Malcolm X ανελίχθηκε γρήγορα στο Έθνος του Ισλάμ, ενώ οι οργανωτικές του ικανότητες, το πάθος, η προσήλωση, η επιμονή του, καθώς και η αταλάντευτη ρητορεία του, άμεση και επιδραστική προς τα νεαρότερα ακροατήρια τον έκαναν το πιο αγαπητό στέλεχος. Στη δεκαετία του ’60, το Έθνος του Ισλάμ, πρωτίστως χάρη στον Malcolm X μετρούσε πάνω από 100.000 μέλη.

Για περισσότερες λεπτομέρειες για τη ζωή του Malcolm X, σας παραπέμπουμε στην σχεδόν τετράωρη βιογραφική εικονογραφία από τον Spike Lee. Αυτό που οφείλουμε να τονίσουμε ήταν πως η σύγκρουση του με τον Elijah Muhammad και η δολοφονία του από μέλη του Έθνους του Ισλάμ δεν κινήθηκε μόνο από τις μικροφιλοδοξίες και τον φθόνο των υπόλοιπων στελεχών ή την υποκρισία του Muhammad στην προσωπική του ζωή, αλλά κυρίως από την οξυδέρκεια του Malcolm X για τις προοπτικές των μαύρων εντός του Έθνους του Ισλάμ.

Το ζήτημα των φυλετικών διακρίσεων ήταν η παρατεταμένη σύγκρουση ανάμεσα στις παραδοσιακές γαιοκτητικές κοινωνίες του Νότου και στη θεσμοθετημένη νεωτερικότητα των μητροπολιτικών κέντρων του Βορρά. Οι αναφορές του Έθνους του Ισλάμ ήταν στις δεύτερες, όχι στις πρώτες. Με αυτή την έννοια, το Έθνος του Ισλάμ αναφερόταν στις δεύτερες με όρους των πρώτων, τη στιγμή που στην πραγματικότητα το πρόβλημα των μαύρων ήταν σχεδόν εξ’ ολοκλήρου ταξικό και πολιτικό: η θέση τους (ή ορθότερα, η απουσία τους) από την παραγωγή, η οικειοποίηση ελάχιστων από την μεταπολεμική οικονομική ανάπτυξη, καθώς και ένα καθυστερημένο πλαίσιο δικαίου – όλα συντελούσαν στην διατήρηση ενός φτηνού εργατικού υποστρώματος, που θα υποβάσταζε την ολοένα και αυξανόμενη μεταπολεμική λευκή μεσαία τάξη των ΗΠΑ.

Με αυτή την έννοια, το κίνημα του Έθνους του Ισλάμ είχε βαθύτατα συντηρητική λογική. Προέκρινε την δημιουργία κράτους μαύρων μουσουλμάνων, λες και το πρόβλημα ήταν πως οι μαύροι ήταν χωρικά διάσπαρτοι και άρα αδύναμοι.

Έτσι, στη βάση της, η ιδέα της δημιουργίας μιας οικονομικά αυτάρκους κοινότητας, χωρίς κοινωνικό έλεγχο του παραγόμενου εισοδήματος, αλλά κυρίως, βασιζόμενη πάνω σε ένα ισχυρό και ταυτόχρονα ασυνάρτητο θεοκρατικό σύστημα, που αναπαρήγαγε ισχυρά πατριαρχικά πρότυπα και την ελέω Θεού (ή έστω, «προφήτου») εξουσία, δεν μπορούσε να αποτελεί προοδευτική απάντηση στα σύγχρονα προβλήματα των μαύρων της Αμερικής.

Το κυριότερο, όμως, ήταν πως σε μια περίοδο ριζοσπαστικοποίησης, το Έθνος του Ισλάμ επέλεγε, όχι μόνο να απέχει, αλλά και να καταγγέλλει τα κινήματα για τα κοινωνικά δικαιώματα ότι καλλιεργούν ψευδαισθήσεις για ισότητα λευκών – μαύρων.

Όμως, ο Malcolm X, όταν εγκατέλειπε το 1964 το Έθνος του Ισλάμ, έβλεπε τα αδιέξοδα του και τα αναγκαία πολιτικά καθήκοντα και επέλεγε να συμμαχήσει με άλλους ηγέτες των κοινωνικών κινημάτων, αφού, όπως έλεγε, «…22 εκατομμύρια δικοί μας στην Αμερική χρειάζονται καλύτερο φαγητό, ρούχα, σπίτια και δουλειές τώρα».

Μαύροι μουσουλμάνοι αθλητές: περιεχόμενο και νόημα

Φυσικά, αυτό όμως που πρέπει να συγκρατούμε, ώστε να βάζουμε τα πράγματα σε ιστορικό πλαίσιο είναι η διαρροή νέων μαύρων από κοινωνίες, από τις οποίες έλειπε συχνά οποιουδήποτε είδους δομή (εκπαιδευτική, οικογενειακή, προνοιακή) και η αναζήτηση νέων μορφών οργάνωσης τους με ριζοσπαστικούς όρους. Το Ισλάμ για αυτούς έγινε όχημα ριζοσπαστικοποίησης και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η συντριπτική πλειονότητα τους έχει παραμείνει μέχρι και τις μέρες μας ενεργοποιημένη σε ζητήματα δημοκρατικών δικαιωμάτων – όντας πλέον, ακόμα και εκτός Ισλάμ⁴⁾Μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως το ίδιο το Ισλάμ στις ΗΠΑ κηρύττει πολύ πιο συστηματικά πλέον τον μύθο του καλού Μουσουλμάνου, που δεν δημιουργεί ταραχές, εξασκεί την πίστη του και κάνει φιλανθρωπίες.

Δεν είναι τυχαίο, επίσης, που η άνοδος του Ισλάμ έλαβε χώρα στη δεκαετία του ’60. Σε μια περίοδο αμφισβήτησης, η άρχουσα τάξη δεν είχε μόνο «επίσημο» χρώμα, αλλά και θρησκεία: τον χριστιανισμό. Έτσι, εκ των πραγμάτων, αυτοί που θα πρωτοπορούσαν στην μάχη για λογαριασμό των καταπιεζόμενων ήταν οι μαύροι μουσουλμάνοι.

Αυτή η λογική ήταν που οδήγησε στην εισροή δεκάδων χιλιάδων νέων μαύρων στις τάξεις του Ισλάμ – μεταξύ των οποίων και πολλών αθλητών, ακόμα και μέχρι σήμερα.

Φυσικά, η πιο γνωστή περίπτωση αθλητή προσηλυτισμένου στο Ισλάμ υπήρξε ο πυγμάχος Muhammad Ali, ο οποίος μάλιστα υπήρξε προσωπική στρατολόγηση του Malcolm X. Παρότι δεν είναι το θέμα μας, αξίζει να σταθούμε για μια ανάσα στα λόγια του Ali, τα οποία υποδηλώνουν στην ουσία μια τεράστια ριζοσπαστική μανιφέστο ενός νέου ανθρώπου υπό τον μανδύα της θρησκευτικής διαφοροποίησης: «Cassius Clay είναι το όνομα μου ως σκλάβου. Δεν το διάλεξα και δεν το ήθελα. Είμαι ο Muhammad Ali, ένα ελεύθερο όνομα (σημαίνει «αγαπητός από το Θεό»_ και επιμένω οι άνθρωποι να το χρησιμοποιούν όταν απευθύνονται σε εμένα και για εμένα. […] Είμαι η Αμερική. Είμαι το κομμάτι που δεν αναγνωρίζετε, αλλά συνηθίστε με. Μαύρος, με αυτοπεποίθηση και αλαζονεία – το όνομα μου, όχι το δικό σας. Η θρησκεία μου, όχι η δική σας. Οι στόχοι μου, οι δικοί μου. Συνηθίστε με.». Αξίζει να σημειωθεί πως, μετά την απώλεια του Malcolm X από το Έθνος του Ισλάμ, ο Elijah Muhammad έδωσε όλη του την ενέργεια για να κρατήσει σημαιοφόρο τον Muhammad Ali, κάτι που ο τελευταίος δήλωσε αργότερα πως μετάνιωσε όσο τίποτα – να γυρίσει δηλαδή την πλάτη του στον Malcolm X.

Ο Kareem και οι άλλοι

Ωστόσο, το άθλημα που έχει γνωρίσει τους περισσότερους Αμερικάνους μουσουλμάνους, περισσότερο από την πυγμαχία, το ποδόσφαιρο ή το american football, είναι προφανώς το μπάσκετ, όπου κάθε αναφορά στο Ισλάμ οφείλει προφανώς να ξεκινάει από τον Lew Alcindor. Ο Alcindor δεν έγινε ποτέ μέλος του Έθνους του Ισλάμ, αντιθέτως προσηλυτίστηκε στο σουνίτικο Ισλάμ το 1968 και τρία χρόνια μετά, άλλαξε το όνομα του σε Kareem Abdul-Jabbar («ο δοξασμένος, υπηρέτης του Παντοδύναμου»). Ο Kareem ήταν αρκετά δραστήριος και πολιτικοποιημένος, ήδη από το 1967, αμέσως μετά την freshman χρονιά του στο UCLA: ήταν από τους πρώτους που συμμετείχαν στο “Olympic Project for Human Rights” (OPHR), μια πρωτοβουλία μαύρων αθλητών, με στόχο να μποϊκοτάρουν τη συμμετοχή μαύρων αθλητών στην Ολυμπιάδα του ’68 και να καταδείξουν πως γίνονταν αντικείμενα εκμετάλλευσης για την εξυπηρέτηση των προπαγάνδας της αμερικανικής κυβέρνησης στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Ο Alcindor παραδέχθηκε πολλά χρόνια μετά πως «αισθανόμουν μόνος, πνιγμένος από την καταπίεση και πληγωμένος από την προκατάληψη και έτσι πήρα μια απόφαση: να σπρώξω την κανονικότητα της κολεγιακής ζωής μου στο πίσω μέρος του μυαλού μου και να βυθιστώ στη μελέτη μου για τη θρησκεία και τον μαύρο άνθρωπο […] Έτσι, ανέπτυξα το πρώτο μου ενδιαφέρον για το Ισλάμ»⁵⁾Περισσότερα μπορείτε να βρείτε στο σχετικό αφιέρωμα του υπογράφοντα, με τίτλο Το «Φοιτητικό κίνημα» στο αμερικάνικο μπάσκετ του HUMBA! #22..

Ο Abdul-Jabbar έχει δηλώσει πως επέλεξε να μην ενταχθεί στο Έθνος του Ισλάμ, καθώς ήθελε να προσεγγίσει την πίστη με έναν πιο φιλοσοφικό τρόπο, όμως η κοινωνική δράση του ήταν πολύ πιο έντονη μετά την απόσυρση του και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, όταν με μια σειρά από παρεμβάσεις στο συνέδριο των Δημοκρατικών, στο πρόσφατο βιβλίο του “Writings on the Wall”, αλλά και σε μεγάλα media (από πολιτικές τοποθετήσεις στο Time, στη Huffington Post, στη Washington Post, στους New York Times, στο Jacobin και στο Al Jazeera, μέχρι κοινωνική κριτική σε ταινίες, όπως το “La La Land” ή σε reality όπως το “The Bachelor”) προσπάθησε να εκφράσει τα δικαιώματα των μαύρων με ταξικούς όρους. Αποφεύγοντας να γίνει γραφικός ή… «μαϊντανός», ο χαρακτηρισμένος ως «μπλαζέ» και «αντιδημοσιογραφικός» όσο αγωνιζόταν Kareem (όχι τυχαία, την ίδια ακριβώς κριτική άκουγε και ο επίσης κοινωνικά δραστήριος Bill Russell) αυτή τη στιγμή είναι ίσως η συνεπέστερη πολιτική φωνή μέσα στο star system της Αμερικής. Στην δική του περίπτωση, παρότι το Ισλάμ συνεχίζει και αποτελεί κομμάτι της ζωής του, είναι προφανές πως ο προσηλυτισμός του ήταν ένα βήμα αναγκαίο και ριζοσπαστικό για να διαφοροποιηθεί από το να γίνει το συμβολικό αντιπαράδειγμα μιας φυλετικής ισότητας που ακόμα δεν υφίστατο.

Τα καλά παιδιά…

Γενικά, στον περίπου μισό αιώνα συνύπαρξης του ΝΒΑ με το Ισλάμ, οι παίκτες βίωσαν διάφορα είδη αντιμετώπισης – ανάλογα με το πόσο «εξωστρεφείς» ήταν ως προς τα κοινωνικά ζητήματα.

Για παράδειγμα, υπήρξαν αθλητές, οι οποίοι δεν συνέδεσαν ποτέ, τουλάχιστον δημόσια, την πίστη τους με την πολιτική θέση. Τέτοιοι είναι για παράδειγμα

• οι σπουδαίοι “Hall of Famers” Hakeem Olajuwon⁶⁾Αγωνιστικά ασύγκριτος κα αξιαγάπητος σε όλους μας ο “Dream”, αλλά αυτή η συνέντευξη του είναι εκνευριστικά αδιάφορη και απολίτικη. Όχι περισσότερο, προφανώς, από όταν «άδειασε» τον Mahmud Abdul – Rauf. Βέβαια, σε πιο πρόσφατη συνέντευξη, με αφορμή το Προεδρικό Διάταγμα του Trump, o Olajuwon είπε κάποια πράγματα – με συγκράτηση πάντα. και Shaquille O’ Neal⁷⁾Από την άλλη, διαβάζοντας αυτό το άρθρο, αυτή τη φορά για τον Shaquille O’ Neal, συνειδητοποιεί κανείς πως τόσο το πως αντιλαμβάνεται την πίστη του, όσο και το «χιούμορ» του υποδηλώνει άνθρωπο αθεράπευτα ανώριμο, όσο κι αν μεγαλώσει.,
• οι επίσης πρώην UCLA Bruins (παρότι όχι συμπαίκτες με τον Abdul-Jabbar) Jamaal Abdul-Lateef (Jamaal Wilkes) και Mahdi Abdul-Rahman (Walt Hazzard), οι οποίοι υπήρξαν από τους πρώτους μπασκετμπολίστες που προσηλυτίστηκαν και δέχτηκαν την κοινωνική κατακραυγή, όπως εξάλλου και ο Zaid Abdul-Aziz (Donald A. Smith),
• σημερινοί παίκτες του NBA, όπως οι Al-Farouq Aminu & Shabazz Muhammad (ΗΠΑ), Dennis Schröder (Γερμανία), Ömer Aşık, Ersan İlyasova & Enes Kanter (Τουρκία), Gorgui Dieng (Σενεγάλη), Jusuf Nurkić & Mirza Teletović (Βοσνία & Ερζεγοβίνη)
• σημερινοί αθλητές του NCAA, όπως ο Αμερικάνος Abdul-Malik Abu (NC State Wolfpack), ο Σενεγαλέζος Tacko Fall (UCF Knights), ο Αιγύπτιος Anas Osama Mahmoud (Louisville Cardinals) από το NCAA
• πρώην επαγγελματίες, όπως ο πρώην All-Star και νυν στέλεχος του ΝΒΑ Shareef Abdur-Rahim, ο σταρ των πρωταθλητών του NCAA το 1999 UConn Huskies και βασικά καμιά εικοσαριά ομάδων ανά τον πλανήτη Khalid El-Amin και ο Γάλλος Tariq Abdul-Wahad

Όμως, αρκετοί Αμερικάνοι μουσουλμάνοι μπασκετμπολίστες σήκωσαν πραγματικό «σταυρό», χαρακτηριζόμενοι ως «κακά παιδιά» – εντός και εκτός εισαγωγικών. Με αυτό θέλουμε να τονίσουμε πως υπήρχαν περιπτώσεις, στις οποίες η ένταξη στο Ισλάμ ακολουθούσε γραμμικά τα παραδείγματα των Muhammad Ali και Kareem Abdul – Jabbar, αλλά υπήρχαν και περιπτώσεις, στις οποίες το Ισλάμ υπήρξε άλλη μια πτυχή διάφορων αντισυμβατικών προσωπικοτήτων.

…τα «κακά παιδιά»…

Στην πρώτη κατηγορία μπορούμε να ξεχωρίσουμε αθλητές, όπως τον Craig Hodges και τον Mahmoud Abdul – Rauf, οι οποίοι έπεσαν θύματα “blackballing”: απομονώθηκαν και κατακεραυνώθηκαν για αυτό που εξέφραζαν στη δεκαετία του ‘90.

Ο Craig Hodges είναι ένας από τους σπουδαιότερους σουτέρ όλων των εποχών. Είναι ο μόνος, μαζί με τον Larry Bird, που έχει κερδίσει τρεις φορές των διαγωνισμό τριπόντων, κέρδισε δύο πρωταθλήματα με τους Bulls κι όμως, ελάχιστοι τον μνημονεύουν στο πλάι των Bird, Steve Kerr, Ray Allen, Steph Curry, Reggie Miller – εκεί που δικαιωματικά ανήκει. Ο λόγος; Ο Hodges είχε υπάρξει σε όλη του την καριέρα ένας από τους κοινωνικά πιο δραστήριους και ευαισθητοποιημένους και με αυτή την έννοια, ακόμα και ο Jordan, που λάτρευε να «τρέφεται» από την ανωτερότητα του σε σχέση με απλούς ρολίστες, τον φοβόταν, ιδιαίτερα από τη στιγμή που ο Hodges δεν δίσταζε να του θυμίζει διαρκώς το ρόλο που έπρεπε να επιτελέσει.

Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, ωστόσο, για το ΝΒΑ, που τότε περνούσε μια ιδιαίτερα «καθωσπρέπει» απολίτικη περίοδο ήταν όταν οι Bulls επισκέφτηκαν τον George Bush στον Λευκό Οίκο αμέσως μετά το πρωτάθλημα του ’92. Ο Hodges εμφανίστηκε φορώντας ένα «ντασίκι»⁸⁾Παραδοσιακή αφρικανική ενδυμασία. για να τιμήσει τις αφρικανικές του ρίζες και παρέδωσε στον Πρόεδρο μια επιστολή με τα ζητήματα που απασχολούσαν την μαύρη κοινότητα⁹⁾Προφανώς, για παράδειγμα, ο Michael Jordan που είχε… βαρεθεί να επισκεφτεί τον Λευκό Οίκο την αμέσως προηγούμενη χρονιά, δεν δέχτηκε καμία ποινή.. Λίγο αργότερα, οι Bulls άφησαν ελεύθερο τον Hodges και αναγκάστηκε να βιοποριστεί με άλλους τρόπους μέχρι να φτάσει το 2005(!), ώστε να ξαναβρεί δουλειά στο ΝΒΑ, αυτή τη φορά ως προπονητής σουτ στους Lakers του Phil Jackson! Ενδιάμεσα, έναν αθλητή που σούταρε τρίποντα στην καριέρα του πάντα πάνω από 40%, καταλάβαινε απόλυτα την τριγωνική επίθεση και δεν είχε δεχτεί ποτέ τεχνική ποινή δεν τον ήθελε καμία από τις τότε 27 ομάδες του ΝΒΑ¹⁰⁾Για περισσότερα, σας παραπέμπουμε στο όμορφο άρθρο του ESPN για τον Hodges.;

Όσο για τον Mahmoud Abdul – Rauf, αλλιώς γνωστό και ως Chris Jackson, πρώην σταρ του LSU και των Nuggets, η άρνηση του να στέκεται όρθιος ή να παρευρίσκεται καλά – καλά στην ανάκρουση του εθνικού ύμνου πριν από την έναρξη των αγώνων, αφού θεωρούσε τη σημαία σύμβολο καταπίεσης και τυραννίας και η θρησκεία του δεν του επέτρεπε να πιεστεί για κάτι που δεν ήθελε. Ο guard των Nuggets μπήκε στο στόχαστρο media και μεγάλων κοινωνικών ομάδων και το ΝΒΑ απέβαλε τον Abdul-Rauf επιβάλλοντας του και χρηματικό πρόστιμο για κάθε χαμένο αγώνα, κάτι που αργότερα ακυρώθηκε – όχι όμως χωρίς να επιταχύνει το τέλος της καριέρας του χαρισματικού guard¹¹⁾Κατά τα άλλα, σας παραπέμπουμε τόσο στο ντοκιμαντέρ By The Dawn’s Early Light: Chris Jackson’s Journey to Islam, όσο και στο εξαιρετικό άρθρο The Conversion of Chris Jackson που το HUMBA! φιλοξένησε μεταφρασμένο στο τεύχος #9 υπό τον τίτλο Η μεταστροφή του Κρις Τζάκσον..

Στο σύγχρονο ΝΒΑ, τον δρόμο των Hodges και Abdul-Rauf συνεχίζουν, με διαφορετικούς όρους αρκετοί αθλητές.

Ο Kenneth Faried, πρώτος rebounder στην σύγχρονη Ιστορία του NCAA, μοιάζει να πιάνει τη δάδα ακριβώς εκεί που την άφησε στο Denver ο Abdul – Rauf. Με τη μητέρα του να είναι λεσβία, ο Faried έχει υπάρξει αρκετά συνεπής σε ζητήματα δικαιωμάτων, είχε στηρίξει ανοιχτά την δημόσια τοποθέτηση του Jason Collins ότι είναι γκέι, ενώ πρόσφατα τοποθετήθηκε ενάντια στον Donald Trump με αρκετά ριζοσπαστικό τρόπο. Αντίστοιχα, τοποθετήθηκε και ο επίσης μουσουλμάνος Rondae Hollis – Jefferson των Nets.

Το “blackballing”, πάντως, που δεν αντιμετώπισε ο Faried, παραλίγο να υποστεί ο Dion Waiters. Στην αρχή της σεζόν 2014-15, όταν ο νυν guard των Heat αγωνιζόταν στους Cavaliers, συνήθιζε να αποφεύγει τον εθνικό ύμνο και αυτός, μέχρι που ο δημοσιογράφος Chris Haynes αποκάλυψε πως το κάνει για θρησκευτικούς λόγους, οπότε και ο Waiters αναγκάστηκε να δηλώσει πως δεν είχε κάποιο πρόβλημα με τις ΗΠΑ, ενθυμούμενος μάλλον και με πόση εκδικητικότητα έχει φερθεί το ΝΒΑ κατά καιρούς σε αντίστοιχες περιπτώσεις.

…και τα (πραγματικά) κακά παιδιά!

Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως πως το Ισλάμ υπήρξε απάντηση και πολλών αθλητών, οι οποίοι μπορεί να είχαν και ταλέντο και πολιτικές ανησυχίες, αλλά φήμη έχτισαν κυρίως ως πολύ δύσκολες προσωπικότητες.

Ο πρώτος που αξίζει να μνημονευτεί χρονολογικά είναι σίγουρα ο Warren Jabali, ο οποίος έκανε σπουδαία καριέρα στο ΑΒΑ, αλλά μικρή στο ΝΒΑ. Παρότι εξαιρετικός παίκτης, ο Jabali ήταν τρομερά περήφανος για το χρώμα και τη θρησκεία του, σε βαθμό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμα και “supremacist” – στα νιάτα του τουλάχιστον και πάντα από μια κοινωνία με τρομερά αντανακλαστικά να αποδοκιμάσει οτιδήποτε θεωρούσε αντισυμβατικό¹²⁾Για τον Warren Jabali, σας παραπέμπουμε εδώ. Επίσης, για να περιαυτολογήσουμε, σας παραπέμπουμε και στο πέμπτο μέρος του αφιερώματος στο ΑΒΑ από τον υπογράφοντα..

Δεν μπορούμε να μην θυμηθούμε φυσικά τον Larry Johnson, τον αθλητή – φαινόμενο των Hornets και των Knicks, ο οποίος εξελίχθηκε από «κακό παιδί», γνήσιο προϊόν του UNLV του Jerry Tarkanian σε φιγούρα που άνοιξε ανοιχτό πόλεμο με τα ΜΜΕ για τον τρόπο που αντιμετώπιζαν τους μαύρους celebrity. Δεν ήταν μόνο τα συχνά καλέσματα του για τη δημιουργία μιας “all-black” λίγκας. Κυρίως, ο “Grandmama” τράβηξε την προσοχή, όταν κατά τη διάρκεια των Τελικών του 1999, μετά από σχετικά πρόστιμα από τον Stern, δέχτηκε να μιλήσει στους δημοσιογράφους, λέγοντας πως «στην ομάδα είμαστε πολλοί οι επαναστατημένοι σκλάβοι, ξέρετε»¹³⁾Από αυτή τη δήλωση είναι εμπνευσμένος και ο τίτλος του εξαιρετικού βιβλίου Forty Million Dollar Slaves του William C. Rhoden..

Και φυσικά, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Rasheed Wallace: τόσο για όταν δήλωσε πως δεν ψήφισε και δεν τον ενδιαφέρει να συναντήσει τον George W. Bush το 2005 ως πρωταθλητής σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τους πολέμους στη Μέση Ανατολή, όσο και για την λατρεία του για τις τεχνικές ποινές και αποβολές, στις οποίες αμφότερες ήταν ρέκορντμαν, αφού τις τραβούσε… ακόμα και με το βλέμμα.

Επίλογος

Δεν είναι τυχαίο που τα τελευταία χρόνια, παρότι πολλοί νέοι μαύροι αθλητές και μη, συνεχίζουν να στρατεύονται στο Ισλάμ, ελάχιστοι επιλέγουν το Έθνος του Ισλάμ. Ο λόγος είναι η στροφή του προς νεωτερικές αναζητήσεις – ενδεικτικά, έχει αναγνωρίσει πολλές από τις πρακτικές και τα δόγματα της Σαϊεντολογίας. Ταυτόχρονα, η παρατεταμένη αποστασιοποίηση του από τα πολιτικά δρώμενα είναι αυτή που έχει εξασθενήσει τα νοήματα με τα οποία είχε εμπλουτιστεί κατά την περίοδο των σπουδαίων κοινωνικών κινημάτων.

Βεβαίως, από τότε μέχρι να έρθει στα χέρια του σημερινού ηγέτη του Louis Farrakhan¹⁴⁾Συμπτωματικά, ο εγγονός του Farrakhan Mustapha είναι μέλος του Έθνους του Ισλάμ και επαγγελματίας αθλητής των Oklahoma City Blue της Development League. που αναβίωσε όλη την διδασκαλία του Elijah Muhammad και την έκανε ακόμα πιο ακραία, το Έθνος του Ισλάμ πέρασε κι αυτό μεγάλες ανακατατάξεις, με αποτέλεσμα να εξασθενήσει οργανωτικά.

Καταρχάς, πέρασε μια σειρά διασπάσεων, με μια από αυτές να είναι αυτή που ενορχήστρωσε ο Hamaas Abdul Khaalis (πρώην Ernest Timothy McGhee), μια τουλάχιστον αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Ο Khaalis είχε τέτοια οργανωτικά χαρίσματα, που ο Malcolm X είχε ζητήσει να γίνει τιμητικά ιερέας του Έθνους του Ισλάμ, ενώ αυτός ήταν που «στρατολόγησε» τον Abdul-Jabbar στο Ισλάμ. Στη συνέχεια, ωστόσο, όταν αποχώρησε από το Έθνος του Ισλάμ, συγκρούστηκε τόσο σφοδρά, που το 1973, τα μέλη της οικογένειας του δολοφονήθηκαν σε έπαυλη που είχε αγοράσει ο Kareem για να κάνει τις συγκεντρώσεις της η ομάδα Hanafi που είχε ιδρύσει ο Khaalis και το 1977, όταν κράτησαν αιχμαλώτους 149 άτομα και σκότωσαν έναν απαιτώντας να έρθουν στα χέρια τους οι δολοφόνοι που τελούσαν υπό τις οδηγίες του Elijah Muhammad.

Παράλληλα, όταν ο τελευταίος πέθανε, τον διαδέχτηκε ο γιος του Warith Muhammad, που προσπάθησε να συγχρονίσει εκ νέου το Έθνος του Ισλάμ με την μουσουλμανική πραγματικότητα διεθνώς και να του προσδώσει πιο «ορθόδοξα» σουνίτικα χαρακτηριστικά, αλλά ταυτόχρονα να αναλάβει και πολιτικές πρωτοβουλίες ως προς τον ρόλο των γυναικών ή τις σχέσεις ΗΠΑ – Ισλάμ.

Όσο για το ΝΒΑ; Αυτό συνέχισε να ενσωματώνει μαύρους αθλητές προσηλυτισμένους στο Ισλάμ, σε σημείο που θεωρήθηκε «κουλ» ή και «καλτ». Στην περίπτωση του Προεδρικού Διατάγματος, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, επέδειξε δημοκρατικά αντανακλαστικά¹⁵⁾Ενδεικτικά, δείτε εδώ.

Steve Kerr, whose father was assassinated by Hezbollah while he was president of the American University of Beirut, responds to #MuslimBan pic.twitter.com/KZr39ivecG

— Omar Ghabra (@omarghabra) January 30, 2017

Όμως, όπως πολύ ορθά επισημαίνει ο τρομερός φίλος Basketball Guru, στη συγκεκριμένη περίπτωση, πρέπει να αναζητήσει κάποιος τα αίτια του – θεσμοθετημένου ή μη – ρατσισμού και ισλαμοφοβίας, πέρα από τις «ιδρυτικές αξίες της Αμερικής», μια ιστορική αναφορά ιδιαίτερα εξιδανικευμένη για το πως μπήκαν τα θεμέλια της μεγαλύτερης σύγχρονης υπερδύναμης.

Και για να είμαστε ειλικρινείς, ακόμα και μέσα από το σουνίτικο Ισλάμ, οι αθλητές που υπήρξαν πρωτοπόροι στην διεκδίκηση των κοινωνικών δικαιωμάτων, είχαν πρώτα απορρίψει αυτές τις δήθεν «αξίες».

The following two tabs change content below.

• Bio
• Latest Posts

Aris Tolios

Αναγνώστης του The Ball Hog, βρέθηκε σε αυτό επειδή είχε μπάρμπα στην Κορώνη, για να προσθέσει το τελευταίο λιθαράκι γραφικότητας. Έχει αγαπήσει με τη σειρά τους Suns, τους Sonics, τους Knicks, τους Clippers, τους Mavericks, τους Warriors και τους Hornets, αλλά πιο πολύ θα παραμένει ταγμένος στη Δύση (και ειδικά στην Pacific). Φτερνίζεται λέξεις σε χιλιάδες και νιώθει περήφανος που σε κάθε κείμενο, η πλατφόρμα του επισημαίνει πως οι προτάσεις του παραείναι μεγάλες. Έχει σταματήσει να ανησυχεί και έχει μάθει να αγαπά τον αναπόφευκτο υποκειμενισμό και ζει για να περνάει καλά, διαβάζοντας μεγάλα κείμενα. Γράφει για τον εαυτό του στο τρίτο ενικό.

Latest posts by Aris Tolios (see all)

• Ντέρμπι στην «Μπάσκετ Σίτι»: μια τοιχογραφία - May 13, 2022
• HogWatch: Winning Time (Part II) - April 8, 2022
• HogWatch: Winning Time (Part I) - March 21, 2022
• Playoff Playlist VII: 47 χρόνια σκλάβοι - July 5, 2021
• Playoff Playlist VI: Η εποχή των δεινοσαύρων - July 3, 2021